A

aikidō 合気道 ‘wisse vechtkunst’ • van ai 合い ‘wederkerig’ + ki 気 (Chin.) ‘adem; lucht; stemming’ + dō 道 (Chin.) ‘weg, wijze’ • vgl. budō, bushidō, dōjō, jūdō, kendō, reiki, shintō, shugendō

Akira あきら gangbare roepnaam, vooral van jongens • geduid als o.a. 章 ‘hoofdstuk’, 彬 ‘verfijnd’, 旭 ‘morgenzon’, 明 ‘helder’

akita-inu 秋田犬 ‘wis hondenras’ • van Akita 秋田 ‘streek in noordelijk Midden-Japan’ + inu 犬 ‘hond’ • vgl. shiba-inu

anime アニメ ‘tekenfilm’ • verkorting van animēshon アニメーション, ontlening van Engels animation

B

Bandai バンダイ bedrijfsnaam • verkorting van bandai fueki 万代不易 ‘eeuwig onveranderlijk’

banzai 万歳 (Chin.) ‘eeuwig leven, eeuwige zaligheid’, ook als groet aan de keizer • van ban, nevenvorm van man 万 (Chin.) ‘10.000’ + sai, -zai 歳 (Chin.) ‘jaar’ • vgl. Kikkōman

boke 暈け ‘vaagheid van beeld’ • van bokeru 暈ける ‘vervagen’, langs het Engels ontleend als bokeh

bonsai 盆栽 (Chin.) ‘gepot dwergboompje’ • van bon 盆 (Chin.) ‘pot; schotel’ + sai 栽 (Chin.) ‘kweek’

bonzō 凡僧 (Chin.) ‘gewone boeddhistische geestelijke’ • van bon 凡 (Chin.) ‘gewoon’ + sō, -zō 僧 (Chin.) ‘boeddhistische geestelijke’ • langs o.a. het Portugees ontleend als bons ‘machtig iemand’

budō 武道 ‘Japanse vechtkunsten’ • van bu 武 (Chin.) ‘krijgs-’ + dō 道 (Chin.) ‘weg, wijze’ • vgl. aikidō, bushidō, dōjō, jūdō, kendō, shintō, shugendō

bushidō 武士道 ‘krijgerszede’ • van bushi 武士 (Chin.) ‘krijger’ + dō 道 (Chin.) ‘weg, wijze’ • vgl. aikidō, budō, dōjō, jūdō, kendō, shintō, shugendō

D

Daihatsu 大発 bedrijfsnaam • van dai- 大 (Chin.) ‘groot’ (hier als evenwoord van ō 大 ‘groot’ verwijzend naar Ōsaka 大阪 ‘grote heuvel’) + hatsu 発, verkorting van hatsudōki seizō 発動機製造 ‘motorvervaardiging’ • vgl. daimyō

daimyō 大名 ‘edele landheer’ • van dai- 大 (Chin.) ‘groot’ + myō 名 (Chin.) ‘naam, roem’ • vgl. Daihatsu

dan 段 (Chin.) ‘stap, graad’, begrip in de vechtkunsten

dōjō 道場 ‘plek voor (be)oefening’ • van dō 道 (Chin.) ‘weg, wijze’ + jō 場 (Chin.) ‘plek, ruimte, veld’ • vgl. aikidō, budō, bushidō, jūdō, kendō, shintō, shugendō

E

emoji 絵文字 ‘kleine afbeelding in berichten’ • van e 絵 (Chin.) ‘afbeelding’ + moji 文字 (Chin.) ‘schriftteken’ • de gelijkenis met emotie is toeval

en 円, 圓 (Chin.) ‘kring; Japanse munt’ • een voorloper is ontleend als yen, vgl. sen

F

Fuji 富士 naam van de bekende vuurberg • verkorting van Fujisan 富士山 (met san 山 (Chin.) ‘berg’)

Fukuoka 福岡 oordnaam, streeknaam • van fuku 福 (Chin.) ‘heil, geluk, voorspoed’ + oka 岡 ‘heuvel’ • vgl. Fukushima

Fukushima 福島 oordnaam, streeknaam • van fuku 福 (Chin.) ‘heil, geluk, voorspoed’+ shima 島 ‘eiland; afgezonderd gebied; machtsgebied’ • vgl. Fukuoka, Hiroshima, Mishima, Shimano

G

geisha 芸者 (Chin.) ‘hoogopgeleide gastvrouw’ • van gei 芸 (Chin.) ‘vaardigheid, kunde; opvoering’ + -sha 者 (Chin.) ‘-ling(e)’ • vgl. ninja

ginkyō 銀杏 (Chin.) ‘Japanse notenboom’ • van gin 銀 (Chin.) ‘zilver’ + kyō 杏 (Chin.) ‘abrikoos’ • ontleend als ginkgo

go 碁 (Chin.) ‘wis bordspel’ • verkorting van het in Japan meer gebruikelijke igo 囲碁 (met i 囲 (Chin.) ‘omtrek’)

Gojira ゴジラ ‘wis monster dat steden verwoest’ • vermenging van gorira ゴリラ ‘gorilla’ + kujira 鯨 ‘walvis’ • langs het Engels ontleend als Godzilla

H

haiku 俳句 ‘wisse dichtvorm’ • van hai 俳 (Chin.) ‘schouwspeler’ + ku 句 (Chin.) ‘zinsnede; uitdrukking’

hanchō 班長 (Chin.) ‘groepsleider’ • van han 班 (Chin.) ‘ploeg’ + chō 長 (Chin.) ‘leider, hoofd’ • ontleend als Engels honcho

harakiri 腹切り ‘zelfmoord middels buiksnede’ • van hara 腹 ‘buik’ + stam van kiru 切る ‘snijden; kerven’ • vgl. seppuku

hikikomori 引き籠り, 引きこもり ‘terugtrekking uit het openbare leven; zich afzonderende’ • van stam van hiku 引く ‘(terug)trekken’ + stam van komoru 籠る ‘zich afzonderen’

Hiroshima 広島 oordnaam, streeknaam • van hiro 広 ‘wijd’ + shima 島 ‘eiland; afgezonderd gebied; machtsgebied’ • vgl. Fukushima, Mishima, Shimano

Hitachi 日立 oordnaam en vandaar bedrijfsnaam • van hi 日 ‘zon’ + tachi 立 ‘rijzing’

Hokkaidō 北海道 naam van het tweede grootste eiland van Japan • van hokkai 北海 (Chin.) ‘noordzee’ (van hoku 北 (Chin.) ‘noord’ + kai 海 (Chin.) ‘zee’) + dō 道 (Chin.) ‘weg, wijze; gewest’

Honda 本田 geslachtsnaam en vandaar bedrijfsnaam • van hon 本 (Chin.) ‘bron, oorsprong; oorspronkelijk, voornaamst, hoofd-’ + ta, -da 田 ‘rijstveld; akker’ • vgl. Honshū, Nihon, Nippon, Toyota

Honshū 本州 naam van het grootste eiland van Japan • van hon 本 (Chin.) ‘bron, oorsprong; oorspronkelijk, voornaamst, hoofd-’ + shū 州 (Chin.) ‘staat; gewest’ • vgl. Honda, Kyūshū, Nihon, Nippon

I

ikebana 生け花 ‘bloemschikkunst’ • van ike 生け ‘schik-’ + hana, -bana 花 ‘bloem’

ikigai 生き甲斐 ‘reden om te leven’ • van iki いき ‘leven, het in leven zijn’ + kai, -gai 甲斐 ‘waarde’

Isuzu いすゞ bedrijfsnaam • naar de stroom Isuzu-gawa 五十鈴川, van i- 五十 ‘vijftig’ + suzu 鈴 ‘bel’ + kawa, -gawa 川 ‘stroom, vliet’ • vgl. Suzuki

J

jinrikisha 人力車 ‘voortgetrokken tweewielig voertuig’ • van jin 人 (Chin.) ‘man’ + riki 力 (Chin.) ‘kracht’ + sha 車 (Chin.) ‘wagen’ • langs het Engels ontleend als riksja

jūdō 柔道 ‘wisse vechtkunst’ • van jū 柔 (Chin.) ‘zacht; kalm’ + dō 道 (Chin.) ‘weg, wijze’ • vgl. aikidō, budō, bushidō, jūjutsu, kendō, shintō, shugendō

jūjutsu 柔術 ‘wisse vechtkunst’ • van jū 柔 (Chin.) ‘zacht; kalm’ + jutsu 術 (Chin.) ‘kunst, kunde, vaardigheid’ • vgl. jūdō, ninjutsu

K

kabuki 歌舞伎 ‘wisse speelkunst’ • van kabu 歌舞 (Chin.) ‘zang en dans’ + ki 伎 (Chin.) ‘daad; vaardigheid’

kamikaze 神風 ‘goddelijke wind’, eerst de naam van de storm die een Mongoolse krijgsvloot deed zinken, in WO II de benaming van zelfmoordvliegers • van kami 神 ‘godheid’ + kaze 風 ‘wind, bries’ • vgl. Kōbe

karate 唐手, 空手 ‘wisse vechtkunst’ • van kara 唐 ‘China’+ te 手 ‘hand’, later herduid als van kara 空 ‘leegheid, leegte’ + te 手 ‘hand’

karaoke カラオケ ‘wis zingvermaak’ • van kara 空 ‘leegheid, leegte’ + verkorting van ōkesutora オーケストラ, een ontlening van Engels orchestra

katana 刀 ‘enkelsnedig zwaard’ • van kata 片 ‘zijde, helft’

Kawabata 川端 bekende geslachtsnaam • van kawa 川 ‘stroom, vliet’ + hata, -bata 端 ‘rand’ • vgl. Kawasaki

Kawasaki 川崎 oordnaam, geslachtsnaam en vandaar bedrijfsnaam • van kawa 川 ‘stroom, vliet’ + saki, -zaki 崎 ‘landtong, voorgebergte’ • vgl. Kawabata, Miyazaki, Nagasaki

keirin 競輪 ‘wielerwedstrijd’ • van kei 競 (Chin.) ‘wedijver’ + rin 輪 (Chin.) ‘wiel, ring, kring’

kendō 剣道 ‘wisse vechtkunst’ • van ken 剣 (Chin.) ‘zwaard’ + dō 道 (Chin.) ‘weg, wijze’ • vgl. aikidō, budō, bushidō, dōjō, jūdō, shintō, shugendō

Kikkōman キッコーマン bedrijfsnaam • van kikkō 龜甲 (Chin.) ‘schildpadschild’ + man 万 (Chin.) ‘10.000’ • vgl. banzai

kimono 着物 ‘wis gewaad’ • van ki 着 ‘draag-’ + mono 物 ‘ding’ • vgl. mononoke

kōan 公案 (Chin.) ‘boeddhistisch raadsel’ • van kō 公 (Chin.) ‘openbaar, ambtelijk’ + an 案 (Chin.) ‘tafel; zaak; voorstel, ontwerp’

Kobayashi 小林 gangbare geslachtsnaam • van ko- 小 ‘klein’ + hayashi, -bayashi 林 ‘bos’

Kōbe 神戸 oordnaam, oorspronkelijk de naam van een heiligdom • van vorm van kami 神 ‘godheid’ + he, -be 戸 ‘deur; huis’ • vgl. kamikaze

koi 鯉 ‘karper’

Kurosawa 黒澤 bekende geslachtsnaam • van kuro 黒 ‘zwart’ + sawa 澤 ‘poel’

Kyōto 京都 (Chin.) oordnaam • van kyō 京 (Chin.) ‘hoofd-, hoofdstad’ + to 都 (Chin.) ‘stad’ • vgl. Tōkyō

Kyūshū 九州 naam van het derde grootste eiland van Japan • van kyū 九 (Chin.) ‘9’ + shū 州 (Chin.) ‘staat; gewest’ • vgl. Honshū

M

manga 漫画 ‘vrije tekening of schildering; strip’ • van man 漫 (Chin.) ‘doelloos’ + ga 画 (Chin.) ‘tekening, schildering, afbeelding’

Masako まさこ roepnaam van meisjes, ook de huidige keizerin • geduid als o.a. 雅子 ‘zwierig kind’

Matsumoto 松本 oordnaam, gangbare geslachtsnaam • van matsu 松 ‘den’ + moto 本 ‘onderste, voet’ • vgl. Yamamoto

Mifune 三船 bekende geslachtsnaam • van mi 三 ‘drie’ + fune 船 ‘schip’ • vgl. Mishima

mikado 御門 ‘Japanse keizer’ • van mi- 御 ‘eerbiedwaardig, van goden e.d.’ + kado 門 ‘poort; geslacht, huis’ • ontleend ter benaming van het belangrijkste stokje in het bekende Europese spel, waarna gebruikt als naam van het spel zelf

Mishima 三島 oordnaam, bekende geslachtsnaam • van mi 三 ‘drie’ + shima 島 ‘eiland; afgezonderd gebied; machtsgebied’ • vgl. Fukushima, Hiroshima, Mifune, Shimano

Mitsubishi 三菱 bedrijfsnaam • van mitsu, nevenvorm van mi 三 ‘drie’ + hishi, -bishi 菱 ‘waternoot; ruit’

Miyagi 宮城 streeknaam, geslachtsnaam • van miya 宮 ‘heiligdom; vorstenhal’ + ki, -gi 城 ‘burcht, vesting’ • vgl. Miyazaki

Miyazaki 宮崎 oordnaam, streeknaam, bekende geslachtsnaam • van miya 宮 ‘heiligdom; vorstenhal’ + saki, -zaki 崎 ‘landtong, voorgebergte’ • vgl. Kawasaki, Miyagi, Nagasaki

mochi 餅 ‘wis rijstgerecht’

mononoke 物の怪 ‘geest, verschijning’ • van mono 物 ‘ding’ + no の ‘-s’ + ke, nevenvorm van kai 怪 ‘vreemdheid, wonder’ • vgl. kimono

Mori 森 gangbare geslachtsnaam • van mori 森 ‘woud, bos’

Murakami 村上 oordnaam, gangbare geslachtsnaam • van mura 村 ‘dorp’ + kami 上 ‘top’ • vgl. Nakamura

N

Nagano 長野 oordnaam • van naga- 長 ‘lang’ + no 野 ‘veld’ • vgl. Nagasaki, Shimano

Nagasaki 長崎 oordnaam • van naga- 長 ‘lang’ + saki, -zaki 崎 ‘landtong, voorgebergte’ • vgl. Kawasaki, Miyazaki, Nagano

Nagoya 名古屋 oordnaam • mogelijk verwant aan nagoyaka 和やか ‘vredig’, ondanks spelling met na 名 ‘naam’ + go 古 (Chin.) ‘verleden’ + ya 屋 ‘verblijf’

Nakadai 中台, 仲代 bekende geslachtsnaam • van naka 中 ‘midden’ + dai 台 ‘voetstuk, grondslag; tafel; terras’ • vgl. Nakamura, Nakasendō

Nakamura 中村 gangbare geslachtsnaam • van naka 中 ‘midden’ + mura 村 ‘dorp’ • vgl. Murakami, Nakadai, Nakasendō

Nakasendō 中山道 naam van een bekend wandelpad • van naka 中 ‘midden’ + sen 山 (Chin.) ‘berg’ + dō 道 (Chin.) ‘weg, wijze’ • vgl. Nakadai, Nakamura

Naruhito なるひと roepnaam van jongens, ook de huidige keizer • geduid als o.a. 徳仁 ‘deugd en goedheid’ en 徳人 ‘deugdelijk man’

Nihon, Nippon 日本 ‘Japan’ • verkorting van Nihon-koku, Nippon-koku 日本国, van vorm van nichi 日 (Chin.) ‘zon’ + vorm van hon 本 (Chin.) ‘bron, oorsprong’ + koku 国 (Chin.) ‘land, staat’ • een oude nevenvorm is langs andere talen ontleend als Japan en japon (vanuit Japonse rok), vgl. Honda, Honshū

Nikon ニコン toestelnaam en vandaar bedrijfsnaam • wijziging van Nikkō 日光 (Chin.) ‘zonlicht’, tevens verkorting van Nippon Kōgaku Kōgyō Kabushikigaisha 日本光学工業株式会社 ‘Japans optisch industriebedrijf’

ninja 忍者 ‘schaduwkrijger, spieder’ • van nin 忍 (Chin.) ‘geduld; heimelijkheid’ + -ja, nevenvorm van -sha 者 (Chin.) ‘-ling(e)’ • vgl. geisha, ninjutsu

ninjutsu 忍術 ‘wisse vechtkunst’ • van nin 忍 (Chin.) ‘geduld; heimelijkheid’ + jutsu 術 (Chin.) ‘kunst, kunde, vaardigheid’ • vgl. jūjutsu, ninja

Nintendō 任天堂 bedrijfsnaam • mogelijk van verkorting van ninkyō 任侠 ‘ridderlijkheid; Japanse maffia’ + verkorting van Tengu 天狗 (naam van een reeks speelkaarten die aanvankelijk door het bedrijf gemaakt werd, naar tengu 天狗 (Chin.) ‘boze geest’) + dō 堂 (Chin.) ‘tempel, hal’, een woord in meerdere bedrijfsnamen

O

Ōkura オークラ bedrijfsnaam • naar ōkura 大蔵 ‘keizerlijke schatkamer’, van ō- 大 ‘groot’ + kura 蔵 ‘pakhuis’ • vgl. Ōsaka

Onitsuka 鬼塚 geslachtsnaam en vandaar bedrijfsnaam en merknaam • van oni 鬼 ‘geest’ + tsuka 塚 ‘(graf)heuvel’

origami 折り紙 ‘Japanse vouwkunst’ • van ori 折り ‘vouw-’ + kami 紙 ‘papier’

Ōsaka 大阪 oordnaam • van ō- 大 ‘groot’ + saka 阪 ‘heuvel’ • vgl. Daihatsu, Ōkura

P

Pikachū ピカチュウ naam van een denkbeeldige diersoort • van pika ピカ ‘fonkel’ + chū チュウ ‘piep’ • zie Pokémon

Pokémon ポケモン naam van een spelwereld • verkorting van Poketto Monsutā ポケットモンスター, van Engels pocket monster • zie Pikachū

R

ramen ラーメン (Chin.) ‘wis noedelgerecht’

rangaku 蘭学 ‘Hollandkunde; Westenkunde’ • van ran 蘭, verkorting van oranda 和蘭, オランダ ‘Holland, Nederland’ (ontleend langs het Portugees) + gaku 学 ‘geleerdheid, -kunde’

reiki レイキ ‘wisse geneeswijze’ • naar reiki 霊気 (Chin.) ‘bezielde levenskracht, wonderlijke stemming’, van rei 霊 (Chin.) ‘ziel, geest’ + ki 気 (Chin.) ‘adem; lucht; stemming’ • vgl. aikidō

rōnin 浪人 (Chin.) ‘zwerver; dolende, heerloze strijder’ • van rō 浪 (Chin.) ‘dolend’ + nin 人 (Chin.) ‘persoon’

ryokan 旅館 (Chin.) ‘herberg’ • van ryo 旅 (Chin.) ‘reis, tocht’ + kan 館 (Chin.) ‘onderdak, huis’

S

sake 酒 ‘rijstewijn; drank’

samurai 侍 ‘dienaar, gevolgsman’ • van samurau 侍う ‘dienen’

Sapporo 札幌 oordnaam • uit het Aino

sashimi 刺身 ‘gerecht van dun gesneden, verse, rauwe zeedieren’ • van sashi 刺し ‘steek-’ + mi 身 ‘lijf; vlees, ook van zeedieren’

Sega セガ bedrijfsnaam • verkorting van Engels service games

Seikō セイコー bedrijfsnaam • naar seikō 精巧 (Chin.) ‘fijn werk, uiterste nauwkeurigheid’

seitan セイタン ‘wisse vleesvervanger, gemaakt van eiwitten in koren’ • kennelijk van sei 生 (Chin.) ‘vers, rauw’ + verkorting van tanpaku 蛋白 (Chin.) ‘eiwit’

sen 銭 (Chin.) ‘wisse geldeenheid’ • vgl. en

senpai 先輩 (Chin.) ‘voorganger; meerdere, hogere’ • van sen 先 (Chin.) ‘eerder, vorig’ + pai 輩 (Chin.) ‘levenstijd’ • vgl. sensei

sensei 先生 (Chin.) ‘oudere; geleerde; leermeester’ • van sen 先 (Chin.) ‘eerder, vorig’ + sei 生 (Chin.) ‘leven’ • vgl. senpai

seppuku 切腹 ‘zelfmoord middels buiksnede’ • van stam van setsu 切 (Chin.) ‘snijden’ + fuku 腹 (Chin.) ‘darmen; buik; maag’ • vgl. harakiri

shiba-inu 柴犬 ‘wis hondenras’ • van shiba 柴 ‘kreupelhout’ + inu 犬 ‘hond’ • vgl. akita-inu

Shikoku 四国 naam van het vierde grootste eiland van Japan • van shi 四 (Chin.) ‘4’ + koku 国 (Chin.) ‘land, staat’

Shimano 嶋野, シマノ geslachtsnaam en vandaar bedrijfsnaam • van shima 島 ‘eiland; afgezonderd gebied; machtsgebied’ + no 野 ‘veld’ • vgl. Fukushima, Hiroshima, Mishima, Nagano

shinkansen 新幹線 ‘hogesnelheidslijn’ • van shin 新 (Chin.) ‘nieuw’ + kansen 幹線 (Chin.) ‘hoofdlijn’

shinobi 忍び ‘sluipend; heimelijk; heimelijkheid’

shintō 神道 naam van het Japanse volksgeloof • van shin 神 (Chin.) ‘godheid; geest; bovenzinnelijke kracht’ + tō, nevenvorm van dō 道 (Chin.) ‘weg, wijze’ • vgl. aikidō, budō, bushidō, dōjō, jūdō, kendō, shugendō

shītake 椎茸 ‘wisse eetbare paddestoel’ • van shī 椎 ‘schijnkastanje’ + take 茸 ‘paddestoel’

shōgun 将軍 (Chin.) ‘legerleider’ • van shō 将 (Chin.) ‘aanvoerder, bevelhebber’ + gun 軍 (Chin.) ‘leger, heerschare, strijdkrachten’, verkorting van seii taishōgun 征夷大将軍 ‘hoogste bevelhebber tegen de barbaren’

shōyu 醤油 ‘wisse saus van o.a. gegiste bonen’ • van shō 醤 (Chin.) ‘kneedbaar mengsel’ + yu 油 (Chin.) ‘olie’ • een gewestelijke vorm is ontleend als soja

shugendō 修験道 ‘wisse geestelijkheid van bergkluizenaars’ • van shugen 修験 ‘ascese’ (zelf van shu, nevenvorm van shū 修 (Chin.) ‘leren beheersen’ + gen 験 (Chin.) ‘werkzaamheid’) + dō 道 (Chin.) ‘weg, wijze’ • vgl. aikidō, budō, bushidō, dōjō, jūdō, kendō, shintō, yamabushi

sōkoban 倉庫番 ‘pakhuisbewaker’, naam van een spel • van sōko 倉庫 (Chin.) ‘pakhuis’ + ban 番 (Chin.) ‘beurt; wacht, bewaker’

Subaru スバル bedrijfsnaam • naar Subaru 昴 ‘Zevengesternte’

sūdoku 数独 ‘wisse puzzel’ • van sū 数 (Chin.) ‘getal’ + doku 独 (Chin.) ‘alleen’, verkorting van sūji wa dokushin ni kagiru 数字は独身に限る ‘de getallen zijn beperkt tot alleen-zijn’

sukiyaki 鋤焼き ‘wis gerecht’ • ondanks spelling met suki 鋤 ‘spade; ploegschaar’ wel van het eerste lid van sukimi 剥身 ‘dun gesneden plakje vis of vlees’ + yaki 焼き ‘brading, roostering’ • vgl. teppanyaki, teriyaki

sumō 相撲 ‘Japans worstelen’

sushi 寿司 ‘wis gerecht met gezuurde rijst en vis en groente’ • van su酢 (Chin.) ‘rijstazijn; azijn’

Suzuki 鈴木, スズキ gangbare geslachtsnaam en vandaar bedrijfsnaam • van suzu 鈴 ‘bel’ + ki 木 ‘boom, hout’ • vgl. Isuzu

T

taiko 太鼓 ‘wisse trommel’ • van tai 太 (Chin.) ‘groot, dik’ + ko 太鼓 (Chin.) ‘trommel’

taikun 大君 (Chin.) ‘heer; keizerlijke vorst’ • van tai-, nevenvorm van dai- 大 (Chin.) ‘groot’ + -kun 君 (Chin.) ‘eerbiedwaardige’ • langs het Engels ontleend als tycoon

Tamagotchi たまごっち ‘wis speelgoed’ • vermenging van tamago 卵 ‘ei’ + uotchi ウオッチ, een ontlening van Engels watch

tatami 畳 ‘wisse mat als vloerbedekking’ • van tatamu 畳む ‘opvouwen’

tennō 天皇 (Chin.) ‘keizer bij hemelse machtiging; keizer van Japan’ • van ten 天 (Chin.) ‘hemel’ + ō 皇 (Chin.) ‘keizer’

tenpura 天麩羅 ‘wis gerecht’ • met oneigenlijke spelling een ontlening van Portugees tempero ‘kruiding’ of têmpero ‘vastentijd’

teppanyaki 鉄板焼き ‘brading op een hete plaat’ • van teppan 鉄板 ‘ijzeren plaat’ (van vorm van tetsu 鉄 (Chin.) ‘ijzer’+ ban 板 (Chin.) ‘plank, bord’) + yaki 焼き ‘brading, roostering’ • vgl. sukiyaki, teriyaki

teriyaki 照り焼き ‘brading in sojasaus’ • van teri 照り ‘glans-’ + yaki 焼き ‘brading, roostering’ • vgl. sukiyaki, teppanyaki

tōfu 豆腐 (Chin.) ‘boonwrongel’

Tōkyō 東京 oordnaam • van tō 東 (Chin.) ‘oost’ + kyō 京 (Chin.) ‘hoofd-, hoofdstad’ • vgl. Kyōto

Tōshiba 東芝 bedrijfsnaam • verkorting van Tōkyō Shibaura Denki 東京芝浦電気 ‘Tōkyō Shibaura Elektriciteit’, met de buurtnaam Shibaura 芝浦, van shiba 芝 ‘gras, turf’ + ura 浦 ‘baai, inham’

Toyota トヨタ bedrijfsnaam • wijziging van de geslachtsnaam Toyoda 豊田, van toyo 豊 ‘welig’ + ta, -da 田 ‘rijstveld; akker’ • vgl. Honda

tsunami 津波 ‘vloedgolf’ • van tsu 津 ‘haven’ + nami 波 ‘golf’

W

wabi-sabi わび・さび, 侘び・寂び, 侘・寂 ‘(besef van) onvolmaaktheid en vergankelijkheid’ • van wabi わび ‘ingetogen schoonheid, onvolmaakte schoonheid’ + sabi さび ‘schoonheid in ouderdom’

wakuwaku わくわく ‘opwinding’ • ook in de spelnaam Wakuwaku Dōbutsu Rando わくわく動物ランド ‘opwindend dierenland’ (met rando ランド van Engels land), overgenomen als Waku Waku in Nederland

wasabi 山葵 ‘Japanse mierikswortel’

Watanabe 渡辺 gangbare geslachtsnaam • van wata 渡 ‘voorde; veer’ + nabe 辺 ‘buurt, omgeving’

Y

yakuza やくざ, ヤクザ ‘iets waardeloos; Japanse maffia’ • van ya-ku-za 八九三 ‘8-9-3’, de slechtste hand in een wis kaartspel

yamabushi 山伏 ‘bergkluizenaar’ • van yama 山 ‘berg’ + vorm van fuseru 伏せる ‘neerliggen’ • vgl. shugendō

Yamaha 山葉, ヤマハ geslachtsnaam en vandaar bedrijfsnaam • van yama 山 ‘berg’ + ha 葉 ‘blad’

Yamamoto 山本 gangbare geslachtsnaam • van yama 山 ‘berg’ + moto 本 ‘onderste, voet’ • vgl. Matsumoto

Yamato 大和 ‘Japan’, oorspronkelijk de naam van een streek en oord in zuidelijk Midden-Japan, in WO II ook de naam van een belangrijk slagschip • vermoedelijk van yama 山 ‘berg’ + to 戸 ‘deur; huis’, de spelling met 大 ‘groot’ en 和 ‘samenklank; Japan’ is niet op de klank gestoeld

Yokohama 横浜 oordnaam • van yoko 横 ‘zijde’ + hama 浜 ‘strand, kust’

Z

zen 禅 (Chin.) ‘wisse boeddhistische stroming’ • langs het Chinees van Sanskrit/Oudindisch dhyāna ध्यान ‘bezinning’