Germaans gezelschap
Halverwege het hoge heldendicht Béowulf rouwt koning Hróðgár om de dood van zijn gevolgsman Æschere, dien hij zijn eaxlgestealla noemt, oftewel degene met wien hij schouder aan schouder staat—in de schildwal op het slagveld. Dat tekent de Germaanse talen in een bijzonder rijk opzicht: ruim gebruik van het voorvoegsel ge- om een band tussen zielen uit te drukken. Lees verder “Germaans gezelschap”
Engels queen, Nederlands kwaan
Mocht het huis Oranje-Nassau vallen, wijken voor het mijne bij de gunst des hogen hemels onder heilig recht, dan zal mijn gade, moeder mijner telgen, waarlijk geen koningin maar kwaan heten. Zo is het besloten. Of zo zie ik het voor me. Hoe dan ook verdient onze Nederlandse evenknie van Engels queen een hand uit de vergetelheid, want het is een woord met een rijk verleden. Lees verder “Engels queen, Nederlands kwaan“
De helweg en de holle weg
In den hart der Duitsen wereld, waartoe eer ook de Lage Landen behoorden, bestond vanouds een netwerk van helwegen, de tamelijk brede paden die vaak verzonken waren door de tred van talloze handelaars en heerscharen. Men heeft wel gemeend dat hel in dezen naar het dodenrijk verwijst of anders het licht van een baan door het bos, maar daarmee is lang niet alles gezegd… Lees verder “De helweg en de holle weg”
Een nieuwe morgen voor de noemkunst
Stelt u zich voor dat de voornamen om u heen doorzichtig en begrijpelijk zijn. U hoeft niet te vragen of op te zoeken wat deze en gene betekenen, want het zijn bekende woorden of samenstellingen ervan. Ondenkbaar als dat nu zij, zo was het tot in de vroege middeleeuwen, een tijd van heldere naamgeving. Die dagen kunnen herleven—met vernoeming naar bomen en ander goeds. Lees verder “Een nieuwe morgen voor de noemkunst”
De wezens achter de schermen
Sinds de ontketening van kernkracht bijna 80 jaar geleden vertellen talloze getuigen van zonderlinge dingen in en uit de hemel. Nieuwe onthullingen door de Amerikaanse overheid maken dat hoon en loochening in hoge vaart wijken voor ernst en acht. Er lijkt iets van hoog verstand aanwezig en bezig: een uiterst vreemde mogendheid die niet gelijk buitenaards hoeft te heten. Voor een ruimer denkraam heeft onze taal nood aan woorden. Lees verder “De wezens achter de schermen”
Het gedrang der kruiden
Er zijn weinig plekken waar ik liever ben dan daar waar het wild zijn gang kan gaan in mei op vochtige, veie grond, liefst glooiend en hellend, met bomen die ruim het licht doorlaten. Overal gedijt het dicht en groen: met mals gras en zaailingen; met netels en daslook; zevenblad, ereprijs en muur; kleefkruid, speenkruid, fluitenkruid, ga zo maar door. Gelukkig ken ik in mijn omgeving zulk noordelijk oerwoud. Het is een volheid vervat in het woord kruid. Lees verder “Het gedrang der kruiden”
Moeders maand
Te mei raakt Middelgaard weer eindelijk in volle tooi. Alom ontvouwt zich het verste groen onder welkome, lessende regen. Moeder Aarde zingt haar mooiste klanken, de vogels leggen eieren—wie goed luistert hoort meiklokjes beieren. Het schikt dat Moederdag voor ons in deze mooie maand valt: het wil dat moeder en mei wellicht een oorsprong delen. Lees verder “Moeders maand”
Een rover tussen vos en wolf
Niet ver van het gehucht Hongerige Wolf in het oosten van Groningen zag ik twee jaar geleden iets zandgrijs wegschieten langs een akker: te groot voor een kat, te klein voor een wolf. Het kwam destijds niet in me op, maar het had best een goudjakhals kunnen zijn, want die is onlangs op beeld gevangen in het noorden van Groningen. Dit oprukkende dier verdient een betere naam. Lees verder “Een rover tussen vos en wolf”
De een zoals de ander
Door scheiding komt verscheidenheid: een wordt een en ander en vandaar de vele zaken en wezens die er zijn—met verschillen en gelijkenissen. Zulk is de tauw, de ondoorgrondelijke schikking des bestaans. Door scheiding zijn ook tegenhangers, tweelingen en andere evenbeelden mogelijk, een waarheid die vervat zij in enkele oude, onderling verwante woorden en namen, waaronder Latijn geminus, Oudnoords Ymir en Fries Jimme. Lees verder “De een zoals de ander”
Goed taalgebruik is onderdrukking
In de Middeleeuwen had zowat iedereen een eigen spraak en spelling—voor zover die kon schrijven—al nam men voorbeeld aan anderen. Later kwamen er regels en een algemene taal, vanuit voorschrijving van het juiste. Nu houden taalkundigen zich meer bezig met beschrijving van het gangbare, hoewel de meeste mensen waarde blijven hechten aan maatstaven en zoiets als goed taalgebruik. Maar volgens de nieuwste opvattingen is dat onderdrukking. Lees verder “Goed taalgebruik is onderdrukking”
