Bijwolf — 1 – Taaldacht

	In de burgen was toen Bouw der Schildingen
	voor lange tijd een geliefd koning,
55	bij volken beroemd—zijn vader was weg,
	de heer van huis—tot bij hem ontwaakte
	de hoge Halfdeen. Die hield wijl hij leefde,
	grijs en strijdgrim, de glundere Schildingen.
	Vier kinderen bij hem voortgeteld
60	ter wereld ontwaakten, bij die wapenleider:
	Herger en Rutger en Helge de goede;
	ik hoorde dat [hun zuster]¹ Andeles gade was,
	de hartsgeliefde van die Hade-Schilving.²
	Toen was Rutger roem gegeven,
65	hulde op het slagveld, dat zijn hechte magen
	hem gaarne volgden, tot de jeugd gedijde
	tot machtig gevolg. Te moede kwam hem
	dat hij de bouw van een burg gebieden wilde,
	een meerdere medezaal door mannen gewrocht
70	dan de kinderen van mensen ooit gekend hadden
	en waarin hij alles dan uitdelen zou
	aan jong en oud zoals God hem schonk,
	behalve gemene landen en mannenlevens.
	Toen hoorde ik wijd het werk geboden
75	aan menige maagschap in deze Middelgaard
	die volksstee te tooien. Het geviel met tijd,
	rap bij mensen, dat ze in gereedheid was,
	de grootste van hallen. Gaf haar Hert als naam,
	hij die wijd bewind van zijn woorden had,
80	schond geen gelofte, deelde schatten uit,
	goud bij gastmaal. De gevel torende
	hoog en hoornbreed, zou heerwalmen zien,
	een lede laai—niet lang nog was het
	dat de scherpe haat van schoonzoon en vader
85	na wapennijd ontwaken zou.³
	Een akelige tijd had die ijvergeest
	te verduren toen, die in het duister bleef,
	dat hij dag na dag gedruis hoorde,
	hel ter halle waar de harpenklank was,
90	de zang van de schop. Die zei wat hij kon
	verhalen van de verre herkomst van mensen,
	zong dat de Alheerser de aarde wrocht,
	de weelderige weide waar het water om buigt.
	De Zegerijke zette van zon en maan
95	de stralen tot licht voor landbewoners
	en gaf opsmuk aan de aardstreken
	met lover en takken. Leven ook schiep Hij
	voor elk der wezens die zich wenden kunnen.
	Zo leefden die krijgers in klankenvreugde
100	zonder onheil, totdat er een begon
	valsheid te werken, een vijand in hel.
	Die grimme geest was Grendel geheten,
	berucht markstapper die de moeren hield,
	zijn veen en vesting. Die misvallige man
105	bewaarde een wijl het gewest van monsters,
	sinds de Schepper hen als scheuten van Kaïn
	verbannen had—diens baldaad wreekte
	de eeuwige Heer, omdat hij Abel sloeg.
	Had in vete geen vreugde, maar verre verdreef
110	de Metend⁴ om die misdaad hem van mensen weg.
	Vandaar ontwaakten alle wangedrochten:
	etenen⁵ en alven⁶ en de ondoden,
	en ook giganten⁷ die tegen God streden
	voor lange tijd; hun loon vergold Hij.

vorige — overzicht — volgende

1. In het handschrift ontbreken hier enkele woorden of regels, waaronder de naam van deze zuster.
2. De Schilvingen, die later in het gedicht meer aan bod komen, waren een vermaard Zweeds vorstengeslacht. Aan hun naam voegde de dichter hier Oudengels heaðo ‘strijd’ toe, de evenknie van ons oude hade in namen als Hadewijg. Vergelijk regels 519 en 2032.
3. Hert zal brandend vergaan in de later genoemde vete tussen Rutger en zijn aanstaande schoonzoon Ingeld.
4. Oudengels meotod/metod, evenknie van Oudsaksisch metod en Oudnoords mjǫtuðr, is oorspronkelijk een heidens woord voor de schikkende macht die toemeet en maat geeft, verwees na de kerstening naar God, ook in dit gedicht. Streng genomen zou de Nederlandse vorm Met zijn.
5. Oudengels eoten/eoton/eton ‘reus’, evenknie van Middelnederduits eteninne ‘heks’ en Oudnoords jǫtunn ‘reus’, heeft een monsterlijke lading en is wel verwant aan eten ‘verorberen’. Grendel, berucht verslinder van mensen, heet in regels 668 en 761 ook zo. Deze reuzen waren ook met sommige oude zwaarden verbonden, waarvoor zie regels 1558, 2616 en 2979.
6. De alven/elven waren in het heidendom een volk van mooie, machtige, mensachtige wezens, de goden na, geen vijanden van de mensheid doch wel geneigd tot wraak. De christelijke dichter ziet hen evenwel als boze geesten en rept verder niet van hen.
7. Oudengels ġígantas, een van de weinige leenwoorden die de dichter gebruikt.