Bijwolf — 6 – Taaldacht

	Rutger reedde, de raad der Schildingen:
	“Ik kende hem toen hij een knaap was nog.
	Zijn oude vader was Egde geheten,
	aan wie Reidel der Goten begaf te heem
375	zijn enige dochter.¹ Nu is aangekomen
	zijn sterke telg voor een trouwe vriend.
	Te meer zeiden zeebevarenden,
	zij die giftschatten naar de Goten voerden
	als dank derwaarts, dat hij van dertig man
380	zo krijgsgeweldig de kracht hebbe
	in zijn handgreep.² De heilige God
	met zielengunst bezond hem ons,
	de West-Denen.³ Dus verwacht ik iets
	tegen Grendels gruwel. De goede moet ik
385	voor zijn durfgemoed duurheden bieden.
	Verbeid du niet, heet hen binnengaan
	om de sibbeschaar hier samen te zien.
	Zeg hun ook met woorden dat ze welkom zijn
	bij de lieden der Denen.” [Ter deure der hal
390	wendde Wolfger],⁴ bood woorden binnen:
	“U zeggen heet mijn zegeheer,
	de Oost-Denenvorst, dat hij uw afkomst kent
	en dat gij bij hem, hardstrevenden
	over woelende zee, hier welkom zijt.
395	Nu moogt ge door in uw degenhelmen
	boven ringhemden, Rutger bezien.
	Laat heerborden dan hier verbeiden,
	essen oordschachten⁵ de uitkomst van woorden.”
	Rees toen de machtige, om hem menige kerel,
400	een drieste degenschaar. Een deel bleef achter,
	het heertuig hoeden, zo de harde het gebood.
	Ze liepen in lijn, hun leider volgend,
	Herts dak onder. De geduchte ging,
	hard onder helm, dat hij ten haarde stond.
405	Bijwolf reedde—aan hem de brunne scheen,
	slim samengeweven met smeedkunsten:
	“Wees du, Rutger, heel!⁶ Ik ben Heugeleks
	maag en degen. Ik heb menig groots
	in mijn jeugd verricht. Grendels zaak werd
410	me op mijn erfgrond openlijk bekend.
	Zeevaarders zeggen dat dit zaalgebouw,
	de geliefde hal, leeg en nutteloos
	voor ieder staat nadat het avondlicht
	onder hemelgewelf verholen wordt.
415	Toen gaven me de raad, Rutger koning,
	vroede kerels, mijn volksgenoten,
	de deugdelijksten, dat ik dij bezocht,
	daar ze van mij de kracht van vermogen kenden,
	het zelf bezagen toen ik onder zwaarden ging,
420	rood van vijanden, waar ik een reuzenras brak
	en monsters bond, op de meergolven
	te nacht nekkers⁷ sloeg, ternauwernood
	het Wederenleed wreekte—wee zochten ze—
	met gram vergruizelde en nu tegen Grendel moet,
425	tegen die aanvaller, als enige met die reus
	het geding houden. Van dij wil ik
	nu dan bidden, Brecht-Denenvorst,⁸
	ouder der Schildingen, deze enkele gunst:
	dat du mij niet weigere, bewaker van krijgers,
430	vriend van volken, nu ik zo verre kwam,
	dat ik eigenhandig met mijn edelengevolg,
	deze harde heerschaar Hert mag zuiveren.
	Ik heb ook opgevangen dat deze aanvaller
	in zijn verwoedheid niet om wapens geeft.
435	Ik hoon daarom—zo Heugelek me
	blij te moede zij, mijn mannenleider—
	dat ik een zijd schild of zwaard drage,
	geelhout⁹ ten strijde, maar met greep zal ik
	de vijand ontvangen en om voortleven streven,
440	leed tegen leed. Daar geloven zal hij
	wie de dood beneemt in de doem¹⁰ van de Heer.
	Ik verwacht dat hij, als hij het bewerken mag,
	in deze grote zaal Gotenlieden
	te eten wenst, zoals hij eerder deed
445	van machtige manscharen. Van mij hoefst du
	het hoofd niet te hullen;¹¹ hij heeft me graag
	bedekt met rood als de dood me neemt,
	draagt bloedige slacht die hem smaken zal—
	de eenganger eet in onberouw,
450	verft het veenwater. Noch gevergd is het
	voor mijn lijfsonderhoud nog langer te zorgen.
	Zend Heugelek, als de haatstrijd me neme,
	deze beste van brunnen die mijn borst beschermt,
	het rijkste van gewaden. Dat is Reidels erfstuk,
455	het werk van Wieland.¹² Immer gaat weurd¹³ zo ze zal.”

vorige — overzicht — volgende

1. Volgens het oude gebruik dat de bruid bij haar man kwam wonen.
2. Bijwolf is gewaagd aan Grendel, die eerder dertig degens uit hun slaap nam. Vergelijk hoe de jonge Hagene in het Duitse heldendicht Kûdrûn dertig man overboord gooit.
3. De toevoeging van Noord-, Oost-, Zuid- en West- aan de volksnaam Denen in het gedicht lijkt ten behoeve van het stafrijm maar kan ook tonen hoezeer ze zich destijds hadden weten te verbreiden: van Zuid-Zweden tot in Jutland.
4. Hoewel het handschrift hier geen leemte toont mist het enkele (half)regels. Wat tussen haakjes staat is slechts een gissing ter vulling.
5. Het woord oord ‘(uiterste) punt; hoek’, bij uitbreiding ‘speer’, leeft nu voort in de betekenis ‘plek, streek’ en in de naam Oordwijn/Oortwijn ‘speervriend’.
6. Een gebruikelijke vorm van groeten indertijd, met heel in de oude zin van ‘gezond’.
7. Een nekker/nikker is een boze geest die van gedaante verwisselt en in het water op de loer ligt om mensen te grijpen.
8. Het woord brecht ‘stralend, helder’, evenknie van Engels bright, Zweeds bjärt enz., bestaat nog als de naam Brecht en in zulke als Albrecht/Albert en Lambrecht/Lambert.
9. Het geelachtige lindenhout, in dit geval als schild.
10. Hier doem in de oude zin van ‘oordeel’.
11. Een uitvaart met plechtigheden zal niet nodig zijn.
12. Wieland was in het oude volksgeloof een vermaarde, bovenmenselijke smid wie men menig wichtig en wonderlijk werk toedichtte. Volgens het Oudnoordse gedicht Vǫlundarkviða is hij volksgenoot en leider der alven/elven, waarvoor zie regel 112.
13. Oudengels wyrd, evenknie van Oudsaksisch wurd, Oudnoords urðr enz. Dit woord, verwant aan worden, verwees naar het lot of (on)geluk als de wisselvallige wending der wereld, samenloop van omstandigheden of eenvoudig het gebeuren, en later ook naar het noodlot als een onafwendbare voorbestemming. Vergelijk regel 3030.