A

accore¹ bn. 1 steil, van de kust • ouder escore, ouder Ned. schor < Westgm. *skorr

accore² m. 1 steile kust • ouder escore, Middelned. schorre, schore < Westgm. *skorrā, *skorā

accore³ m. 1 schoor, stut • ouder escore, Middelned. schore < Westgm. *skorō

acon m. 1 aak, schuit • Oudengels naca, acc. nacan < Westgm. *nakō (Ned. aak)

adouber ww. 1 ridderen, tot ridder slaan 2 noemen, dopen • Westgm. *dubbōn (Middelned. dubben)

affaler ww. 1 doen neergaan • Ned. afhalen < Westgm. *aba-halōn

affranchir ww. 1 vrijmaken, bevrijden • afl. van franc

-ais, -aise bn. • Westgm. *-isk, *-iskō (Middelned. -sch > Ned. -s)

alêne, alène v. 1 priem • ouder alesne, Westgm. *alasnu, *alisnu (Middelned. alsene, elsene, Ned. els)

alérion m. 1 arend op een wapenschild • Westgm. *aþal-arjō naast *aþal-arō (Ned. adelaar)

alleu m. 1 eigengoed • Westgm. *al-audī ‘geheel-bezit’

Aloïs m. • Westgm. *Alawīs ‘al-wijs’ (Ned. Alwis)

Amaury m. • Westgm. *Amalarīk (Ned. Amelrik)

Amélie v. • Gotisch *Amaljō

amocher ww. 1 aftuigen, toetakelen • afl. van WGm. *mokkā ‘brok, stuk’ (Duits Mocke)

angon m. 1 visspeer • Westgm. *angō ‘speer’

Anseaume, Ansaume m. • Westgm. *Ansuhelm, zie heaume

-ard m. • afgeleid uit namen als Bernard, Évrard, Gérard, Renard, Richard

arlequin m. 1 grappenmaker • ouder harlequin, herlequin, Middelengels *Herle king, *Herle ching (verschreven als Herlething, verlatijnst als Herla rex) < Oudengels *Herela cyning ‘koning Herela’, aanvoerder van het luidruchtige Wilde Heer

Arnaud, Arnaut, Arnault m. • Westgm. *Arnuwald (Ned. Arnoud, gew. Arnold)

Arnoul m. • Westgm. *Arnuwulf (Ned. Arnolf)

attacher ww. 1 vastbinden, vastmaken • ouder estachier ‘vastbinden (aan een paal)’, afl. van Gotisch *stakkō ‘paal’, vgl. étai

attaquer ww. 1 aanvangen 2 aanvallen • van een Ital. vorm van attacher

attifer ww. 1 opdirken, opsmukken • ouder tifer, tiffer, Oudhoogduits *tipfōn < Westgm. *tippōn

auberge v. 1 herberg • Westgm. *hari-bergu (Ned. herberg), van *hari ‘leger’ + *bergu ‘beschutting’

Aubert, Albert m. • Westgm. *Aþalaberht (Ned. Albert)

Aude v. • Westgm. *Aldā (Ned. Oude)

aune m. 1 el • ouder alne, Westgm. *alinu (Middelned. elne, elle, Ned. el)

B

bâbord m. 1 bakboord • Middelned. *bacbort (Ned. bakboord)

balcon m. 1 open uitbouw aan bovenverdieping • van Ital. afl. van Westgm. *balkō (Ned. balk), vgl. bau

balle v. 1 bal 2 baal • Westgm. *ballu, *ball (Ned. bal)

ballon m. 1 luchtbal • van Ital. afl. van Westgm. *ballu, *ball (Ned. bal)

ban m. 1 afkondiging 2 verbanning • Westgm. *bann (Ned. ban)

banal bn. 1 alledaags, afgezaagd • ouder ‘gemeenschappelijk’, afl. van ban in de oude bijbetekenis ‘rechtsgebied’

banc m. 1 bank • Westgm. *bank (Ned. bank)

banquet m. 1 feestmaal • van Ital. afl. van Westgm. *bank, zie banc

bande¹ v. 1 strook • Westgm. *bindu

bande² v. 1 schare • ouder ‘(veld)teken’, van Westgm. *bandu

banlieue v. 1 buitenwijk • ouder ‘gezagsbereik’, lett. ‘afkondigingsmijl’, al dan niet langs het Lat., eerste lid: ban

bannière v. 1 veldteken, vaandel • afl. van bande²

bannir ww. 1 verbannen • Westgm. *bannijan, *bannan (Ned. bannen)

barguigner ww. 1 twijfelen over een aankoop o.i.d. • ouder ‘onderhandelen’, Westgm. *borganjan

baron m. 1 edelman • Westgm. *barō ‘vrij man’

bastion m. 1 bolwerk • Westgm. *bastijō, zie bâtir

bastille v. 1 vesting • afl. van bastion

bâtir ww. 1 opbouwen, in elkaar zetten • ouder bastir, Westgm. *bastijan (Oudhoogduits besten ‘rijgen, doorvlechten’), zie bastion

bateau m. 1 schuit • afl. van Oudengels bát (Engels boat, ontleend als boot) < Westgm. *bait

bau m. 1 dwarshout • ouder bauch, bauc, Westgm. *balkō (Ned. balk), vgl. balcon

Baudoin m. • Westgm. *Baldawini (Ned. Boudewijn)

Bérenger m. • Westgm. *Bernugaiz

Bernard m. • Westgm. *Bernuhard (Ned. Bernard, Berend)

Berthe v. • Westgm. *Berhtā (Ned. Berte, Brecht)

Bertram m. • Westgm. *Berhtahramn (Ned. Bertram)

Bertrand m. • Westgm. *Berhtarand (Ned. Bertrand)

besogne v. 1 werk, arbeid • ouder ‘beslommering’, nevenvorm van besoin

besoin m. 1 behoeftigheid 2 behoefte • Westgm. *bi-sunjā, zie soin, soigner

bidon m. 1 kan • Oudnoords *biði

bière¹ v. 1 bier • Middelned. bier < Westgm. *beur

bière² v. 1 doodskist • Westgm. *beru bij *beran ‘dragen’

bigre m. 1 boswachter die toeziet op behoud van bijen • Westgm. *bīa-kazi (gew. Ned. bijker, Oudengels béocere)

bille v. 1 knikker 2 biljartbal • Westgm. *bikkil (Ned. bikkel)

billard m. 1 biljart • afl. van bille + -ard

bise v. 1 koude wind, noordoostenwind • Westgm. *bīsiju, *bīsu (Middelned. bise)

bivouac m. 1 kamp voor bergbeklimmers e.d. • Zwitsers Bīwacht < Westgm. *bī-wahtu (verouderd Ned. bijwacht), vgl. échauguette

blague v. 1 zak 2 grap • Nederlands balg < Westgm. *balg

blanc, blanche bn. 1 wit • Westgm. *blank (Ned. blank)

Blanche v. • Westgm. *Blankā, zie blanc/blanche

blasé bn. 1 onverschillig • afl. van blaser

blaser ww. 1 afstompen, ongevoelig maken • ouder ‘afstompen door drankmisbruik’, Ned. blazen (vroeger ook ‘drinken’) < Westgm. *blāsan

blêmir ww. 1 verbleken • Westgm. *blesmijan dan wel *blasmijan

blesser ww. 1 verwonden • ouder ‘kneuzen’, Westgm. *blaitijan ‘van kleur doen veranderen, verbleken’

blessure v. 1 verwonding • afl. van blesser

bleu bn. 1 blauw • Westgm. *blāu (Ned. blauw)

bloc m. 1 groot stuk • Westgm. *blokk (Ned. blok ‘homp’, niet te verwarren met blok ‘afdeling’)

bloquer ww. 1 blokken 2 stoppen • afl. van bloc

blond bn. 1 goudgeel • Westgm. *blund

bois m. 1 bos 2 hout • Westgm. *bosk (Ned. bos)

bord m. 1 boord 2 rand 3 oever • Westgm. *borzd (Ned. boord)

bordure v. 1 boordsel, zoom • afl. van bord

bouc m. 1 bok 2 sik • Westgm. *bukk (Ned. bok)

boucher ww. 1 dichtstoppen • afl. van bouc

bouquet m. 1 bosje 2 ruiker, tuil • afl. van (nevenvorm van) bois

bouquin m. 1 oud boek • Middelned. *boekijn ‘boekje’

boulanger m. 1 bakker • verl. van Westgm. *bolling, afl. van *bollā ‘bol brood’

boulevard m. 1 brede laan • Middelned. bolwerc < Westgm. *bul ‘boomstam’ + *werk

bourg v. 1 groot dorp • ouder ‘vesting’, Westgm. *burg (Ned. burg/burcht)

bourgeois bn. 1 burgerlijk • afl. van bourg

bout m. 1 uiteinde • Westgm. *butt (Engels butt)

bouton m. 1 knop • Westgm. *buttō (Ned. (rozen)bottel)

brader ww. 1 van de hand doen • Middelned. braden ‘verbranden’ < Westgm. *brādan

braderie v. 1 straatmarkt 2 uitverkoop • afl. van brader

braise v. 1 gloeiende kolen • Westgm. *brasu (gew. Ned. braze ‘houtskool’)

brandir ww. 1 dreigend zwaaien met • afl. van Westgm. *brand ‘zwaard’ (Middelned. brant, mv. brande)

brandon m. 1 toorts • Westgm. *brandō, *brand (Ned. brand)

braque m. 1 jachthond • Westgm. *brakk, *brakkō (Ned. brak)

brèche v. 1 openbreking • Westgm. *breku

brème v. 1 brasem • ouder braisme, Westgm. *brāhsima (Ned. brasem)

bretelle v. 1 draagband • Oudhoogduits brittil < Westgm. *bregdil

breuil m. 1 kreupelhout • Westgm. *brōil of *brōlī (gew. Ned. broel, bruul, briel, Duits Brühl)

bride v. 1 teugel, toom • Middelhoogduits bridel < Westgm. *brigdil, *bregdil (Ned. breidel)

brique v. 1 baksteen • Middelned. bricke < Westgm. *brikjā

broder ww. 1 met naaldwerk opsmukken • Westgm. *brozdōn (Oudsaksisch brordon)

broderie v. 1 opsmukkend naaldwerk • afl. van broder

broigne v. 1 heergewaad • Westgm. *brunjā (Duits Brünne)

broyer ww. 1 verbrijzelen • Westgm. *brekan (Ned. breken)

brun bn. 1 bruin • Westgm. *brūn (Ned. bruin)

brunir ww. 1 bruin maken 2 glad maken • afl. van brun

bûche v. 1 blok brandhout • Westgm. *būskā

buer ww. 1 wassen van kleren, de was doen • Westgm. *būkōn (gew. Ned. buken, Duits bauchen)

buie v. 1 kruik, kan • Westgm. *būk

burin m. 1 kerfnaald 2 beitel • van Ital. afl. van Westgm. *borō (Ned. boor)

but m. 1 doel 2 mikpunt• Oudnoords bútr ‘boomstronk’

butin m. 1 buit, oogst, winst • Middelnederduits bute

C

canif m. 1 mes • Westgm. *knīb (Middelned. cnijf, Engels knife)

cauchemar m. 1 nachtmerrie • tweede lid: Westgm. *marā (Middelned. (nacht)mare ‘nachtelijke kwelgeest’, Ned. nachtmerrie)

champion m. 1 voorvechter • noordelijk campion, Westgm. *kampijō (Oudsaksisch kempio, Middelned. kempe), afl. van Lat. campus ‘strijdperk, slagveld’

Charles m. • Westgm. *Karl (Ned. Karel)

Charlotte v. • afl. van Charles

chaton m. 1 vatting, kas van een edelsteen • ouder chaston, Westgm. *kastō (Ned. kast)

chic¹ m. 1 vaardigheid, handigheid 2 zwierigheid, goede smaak • Duits Schick ‘orde; goed voorkomen’ bij schicken ‘ordenen’ < Westgm. *skikkōn (Ned. schikken)

chic² bn. 1 zwierig, keurig, voornaam • van chic¹

choisir ww. 1 kiezen • Gotisch kausjan

choquer ww. 1 stoten 2 aanstoot geven, schokken • Middelned. schokken < Westgm. *skukkōn

cible v. 1 schietschijf, doelwit • Zwitsers schībe < Westgm. *skībā (Ned. schijf)

ciron m. 1 meelmijt • Westgm. *seurō (Middelned. siere ‘mijt’, Ned. zier)

clenche v. 1 klink, deurkruk • Westgm. *klinkā (Ned. klink)

cliver ww. 1 splijten, verdeeldheid zaaien onder • Ned. klieven < Westgm. *kleuban

coiffe v. 1 muts, kap • Oudhoogduits kupfa < Westgm. *kuppijā

coiffer ww. 1 kappen • afl. van coiffe

coiffure v. 1 kapsel 2 hoofddeksel• afl. van coiffer

colza m. 1 koolzaad • ouder colzat, Ned. koolzaad

corvette v. 1 soort schip • afl. van Middelned. corver ‘haringjager; kaperschip’

cotte v. 1 overjas • Westgm. *kottu, acc. *kottā (Oudhoogduits chozza ‘wollen mantel’)

crabe m. 1 krab • Oudnoords krabbi dan wel Middelned. crabbe < Westgm. *krabbō

crampe v. 1 kramp • Westgm. *kramp (Ned. kramp)

crèche v. 1 krib 2 kinderdagverblijf • Westgm. *krippiju (Oudhoogduits kripfa)

cresson m. 1 waterkers • Westgm. *kressō (Ned. (water)kers)

creton m. 1 stuk vet • Westgm. *kretā ‘inkerving’, acc. *kretōn (gew. Ned. kerte)

croc m. 1 haak • Westgm. *krōk

crosse v. 1 staf 2 stok 3 kolf • ouder noordelijk croche, Westgm. *krukju (Ned. kruk, Engels crutch)

crotte v. 1 keutel • Westgm. *krottu (gew. Duits krotz)

croupe v. 1 achterste 2 kruis • Westgm. *kropp, *krupp

croupier m. 1 spelleider bij een speelbank • ouder ‘helper’, ouder ‘achterop meerijdende’, afl. van croupe

cruche v. 1 kruik • Westgm. *krūkā, *krokkā (Ned. kruik)

D

danser ww. 1 bewegen op de maat van de klanken • ouder dancier, Westgm. *dantijan of *dintijan

dard m. 1 werpspeer 2 angel • Westgm. *darōþ

débaucher ww. 1 tot verzuim overhalen 2 tot losbandigheid overhalen • afl. van (de voorloper van) bau

débuter ww. 1 beginnen • afl. van but

déchirer ww. 1 verscheuren • ouder deschirer, afl. van Westgm. *skarjan ‘delen’ (Ned. scheren ‘toebedelen’)

détacher ww. 1 losmaken 2 uitzenden• ouder destachier, zie attacher

douille v. 1 steelhuls, fitting • Westgm. *dulju, *dilju (Duits Tülle, Ned. dille)

drageon m. 1 spruit, loot • Westgm. *draibijō

drogue v. 1 verdovend of opwekkend middel • ouder ‘geneeskrachtig kruid’, Middelned. droge (waren) < Westgm. *draugi

droguer ww. 1 verdovende of opwekkende middelen toedienen • afl. van drogue

droguiste m./v. 1 verkoper van geneesmiddelen e.d. • afl. van drogue

dune v. 1 duin • Middelned. dune < Westgm. *dūnu

duvet m. 1 dons, donzen dekbed • ouder dumet, afl. van Oudnoords dúnn ‘dons’

E

écaille v. 1 schub 2 schild, van een schildpad • ouder escaille, Westgm. *skalju (Middelned. schelle, schille ‘schub, schelp, schaal enz.’, Ned. schil), zie écale

écale v. 1 dop, bolster • ouder escale, Westgm. *skalu (Ned. schaal ‘harde schil’), zie écaille

échanson m. 1 schenker in de hofhouding • ouder eschançon, Westgm. *skankijō (Middelned. schenke, Ned. schenker)

écharde v. 1 splinter • ouder escharde, Westgm. *skardu, *skard (Ned. schaarde ‘kerf’, Engels shard ‘scherf’)

échasse v. 1 stelt • noordelijk escache (ontleend als schaats), Westgm. *skakju bij *skakan (Oudengels sceacan ‘schokkend voortgaan’, Engels shake)

échauguette v. 1 wachttoren aan een burchtwand • ouder escharguaite, Westgm. *skara-wahtu (Middelned. schaerwacht), van *skaru (Ned. schare) + *wahtu (Ned. wacht), zie guetter, vgl. bivouac

échevin m. 1 wethouder • ouder eschevin, Westgm. *skapinō (Ned. schepen)

échine v. 1 ruggengraat • ouder eschine, Westgm. *skinu ‘harde strook’ (Ned. scheen)

échiner ww. 1 afbeulen, uitsloven • ouder eschiner, afl. van échine

échoppe v. 1 winkeltje • ouder eschoppe, Middelned. schoppe ‘kraampje, open schuurtje’ < Westgm. *skoppō

éclater ww. 1 barsten • ouder esclater, Westgm. *slaitan (Oudhoogduits sleizen)

éclisse v. 1 spalk • ouder esclisse, Westgm. *slitjā

écope v. 1 hoosvat • ouder escope, Westgm. *skōpā ‘schepemmer, scheplepel’ (Ned. schoep)

écorer ww. 1 rekening bijhouden • ouder *escorer, Oudnoords skora ‘turven e.d.’

écot¹ m. 1 stronk of tak waarvan de loten niet helemaal gesnoeid zijn • ouder escot, Westgm. *skot, *skuti (Ned. schot, scheut ‘loot’)

écot² m. 1 bijdrage, aandeel • ouder escot, Westgm. *skot (Middelned. schot ‘belasting op land’)

écoute v. 1 schoot, van een zeil • ouder escote, Westgm. *skautu, *skaut (Ned. schoot)

écoutille v. 1 dekluik • ouder escoutille, van Spaanse verkl. van Gotisch skaut ‘rand’

écraigne v. 1 plek waar de winteravonden doorgebracht worden, vroeger half ondergronds • Westgm. *skriuniju, *skreunu

écran m. 1 scherm • ouder escran, escren, Middelned. scherm < Westgm. *skerm

écraper ww. 1 afborstelen, wegkrabben • ouder escraper, Westgm. *skrapōn, *skrappōn (Ned. schrapen, schrappen)

écrevisse v. 1 rivierkreeft • Westgm. *krabitju (gew. Ned. krifte) naast *krabiti (Ned. kreeft)

écrou m. 1 wettelijke gevangenneming • ouder escroe ‘register, stuk perkament’, Westgm. *skraudā (Middelned. schrode ‘afgesneden of afgeknipt stuk’)

écrouer ww. 1 gevangennemen • afl. van écrou

écume v. 1 schuim • ouder escume, Westgm. *skūm (Ned. schuim)

écumer ww. 1 schuimen • afl. van écume

églefin, aiglefin m. 1 schelvis • ouder esclefin, esclevis, Middelned. schelvisch

élingue v. 1 draagdoek • ouder eslinge, Westgm. *slingā (Duits Schlinge)

émail m. 1 glasachtige laag • ouder esmal, Westgm. *smaltī (Middelned. smelt)

emballage m. 1 (het) inpakken • afl. van emballer

emballer ww. 1 inpakken • afl. van balle

émerillon m. 1 smelleken (kleine valk) • ouder esmerillon, Westgm. *smerilō (Middelned. smerle, smeerle, verkl. *smerlekin, Ned. smelleken)

émoi m. 1 opschudding, beroering • ouder esmai ‘ontreddering’, van een afl. van Westgm. *magan ‘kunnen’ naast *mugan (Ned. mogen, vermogen)

empan m. 1 span van de hand • ouder espan, Westgm. *spannu (Ned. spanne, span)

engager ww. 1 verbinden, verplichten • afl. van gage

épanouir ww. 1 doen ontluiken, uitspreiden • ouder épanir, espanir, Westgm. *spannijan naast *spannan (Ned. spannen)

épar m. 1 deurbalk • ouder esparre, Westgm. *sparrā (Ned. spar)

épargner ww. 1 sparen • Westgm. *sparanjan naast *sparōn (Ned. sparen)

épeautre m. 1 spelt • ouder espeautre, espelte, Westgm. *speltu (Ned. spelt)

épeler ww. 1 spellen • ouder espeler, Westgm. *spellōn (Ned. spellen)

éperlan m. 1 spiering • ouder espellen, Middelned. spierlinc ‘spiering’

éperon m. 1 spoor (aan rijlaars) • ouder esperon, esporon, Westgm. *sporō (Ned. spoor)

épervier m. 1 sperwer • ouder esparvier, Westgm. *sparwārī (Ned. sperwer)

épier ww. 1 bespieden • ouder espier, Westgm. *spehōn (Middelned. spieën, Ned. spieden), zie espion

épieu m. 1 spies • ouder espieu, Westgm. *speut (Middelned. spiet, Duits Spieß, ontleend als spies)

épois mv. 1 punten van het gewei • ouder espeit ‘spit’, Westgm. *spit (Ned. spit)

équiper ww. 1 uitrusten, voorzien • ouder esquiper, Oudnoords skipa < Westgm. *skipōn

escarpe v. 1 helling • langs het Ital. van Gotisch *skarpō ‘scherp toelopend stuk’

escarpé bn. 1 steil • afl. van escarpe

escrimer ww. 1 schermen • Westgm. *skirmijan (Ned. schermen)

esquiver ww. 1 ontwijken, ontlopen • langs het Ital. van Westgm. *skiuhijan (Ned. schuwen)

espion m. 1 bespieder • Westgm. *spehō (Middelned. spie ‘spieder’), zie épier

-esque bn. • langs het Ital. van Westgm. *-isk (Middelned. -sch > Ned. -s), zie -ais, -aise

est m. 1 oost • Middelengels ēst < Westgm. *aust (Ned. oost)

estafette v. 1 ijlbode 2 verbindingsman • van Ital. afl. van Oudhoogduits stafa ‘steigbeugel’ < Westgm. *stapā, *stapp (Ned. stap)

estoc¹ m. 1 boomstronk 2 stamboom, afstamming • Westgm. *stokk (Ned. stok, Engels stock)

estoc² m. 1 zwaardpunt • afl. van estoquer

estoquer ww. 1 doorsteken • Middelned. stoken < Westgm. *stukōn

esturgeon m. 1 steur • Westgm. *sturjō (Ned. steur)

étai m. 1 houten stut van een bouwwerk • ouder estaie, Westgm. *stakō (Middelned. stake ‘steunbalk, stut’)

étal m. 1 stalletje • ouder estal, Westgm. *stall (Ned. stal)

étalage m. 1 uitstalling • afl. van étaler

étaler ww. 1 uitstallen • Westgm. *stallōn (Ned. stallen), zie étal

étalon¹ m. 1 hengst • Westgm. *stallō, zie étal

étalon² m. 1 ijkmaat, maatstaf • Westgm. *stalō (Middelned. staal ‘staak’) naast *stelō (Ned. steel)

étambot m. 1 roersteven • ouder estambor, Oudnoords *stamnborð, *stafnborð ‘stevenbord’, vgl. étrave

étamper, estamper ww. 1 een indruk maken • Westgm. *stampōn (Ned. stampen)

étape v. 1 halte • ouder estaple ‘handelopslag’, Middelned. stapel ‘hoop, stapelplek’ < Westgm. *stapal

étarquer ww. 1 het zeil zo hijsen dat de touwen strak staan • ouder esterquer, Middelned. sterken < Westgm. *starkijan

étendard m. 1 vaandel, veldteken • ouder estandart, Westgm. *standa-hard ‘standvastig, stevig’

éteuf m. 1 bal bij jeu de paume (de voorloper van tennis) • ouder estue, Westgm. *stūt (Middelned. stoet ‘bal’), bij *stūtēn (Ned. stuiten, stuiteren)

étiquette v. 1 velletje met opschrift • ouder estiquette, afl. van Westgm. *stikkōn (Middelned. sticken)

étoffe v. 1 stof, weefsel • ouder estoffe, afl. van étoffer

étoffer ww. 1 meer inhoud geven, voller maken • ouder estoffer, Oudhoogduits stopfōn < Westgm. *stoppōn ‘(in)steken’ (Ned. (vol)stoppen)

étrave v. 1 voorsteven • ouder *estaver, Oudnoords stafn ‘steven’, vgl. étambot

étrier m. 1 stijgbeugel • ouder estrief, estreu, Westgm. *stiga-raip (Middelned. stegereep)

étron m. 1 ontlasting • ouder estront, Westgm. *strunt (Ned. stront)

Évrard m. • Westgm. *Eburahard (Ned. Everard, Evert)

F

fagne v. 1 veenmoeras • Westgm. *fanju, *fani (Ned. ven, veen)

faide v. 1 vete • Westgm. *faihiþu (Middelned. vede, vete, Ned. vete)

faîte m. 1 nok 2 top 3 toppunt • ouder feste, Westgm. *firsti, *fursti (Middelned. verste, vorst, Ned. vorst ‘nokbalk’)

falaise v. 1 klip • Westgm. *falisu (Middelned. vels, Duits Fels)

fange v. 1 modder, slijk • Gotisch *fanga

fanon m. 1 halskwab, lel • ouder ‘vlag’, Westgm. *fanō (Ned. vaan)

farder ww. 1 opmaken, schminken 2 verdoezelen • Westgm. *farwidōn ‘kleuren’ bij *faru, acc. *farwā (Ned. verf, Duits Farbe)

fauteuil m. 1 leunstoel • ouder faudesteuil, faldestoel, Westgm. *faldi-stōl (Ned. vouwstoel)

fauve bn. 1 rossig • ouder falve, Westgm. *falu, dat. *falwē (Middelned. vale, valu, valuwe, Ned. vaal)

feutre m. 1 vilt • ouder feltre, Westgm. *felt, mv. *filtizu (Ned. vilt)

fief m. 1 leengoed • langs Lat. fevum, feum van Westgm. *fehu ‘roerend goed’ (Ned. vee)

flacon m. 1 stopfles • ouder flascon, Westgm. *flaskā (Ned. fles)

flamberge v. 1 soort tweehandig zwaard • o.i.v. flambe ‘vlam’ uit ouder floberge, froberge, Westgm. *frawa-bergu ‘heer-bescherming’

flan m. 1 gebakken eiervla • ouder flaon, Westgm. *flaþō (Ned. vlade, vlaai, vla)

flanc m. 1 zijde • Westgm. *hlanku (Middelned. lanke ‘zij’)

flancher ww. 1 opgeven, begeven • Westgm. *hlankijan (Middelhoogduits lenken ‘buigen’)

flâner ww. 1 kuieren • Oudnoords flana ‘achteloos voortgaan’

flèche¹ v. 1 pijl • Westgm. *fliukijā (Middelned. vlieke ‘pijl’)

flèche² v. 1 zijde, stuk (spek) • Oudnoords flikki

flibustier m. 1 zeerover, kaper • Ned. vrijbuiter van vrij + afl. van buit

flot m. 1 golf, vloed 2 overvloed, stroom • Westgm. *flot (Middelned. vlot ‘drijving’), niet Westgm. *flōd (Ned. vloed)

foc m. 1 fok • Ned. fok < Westgm. *fokk

foule v. 1 menigte • ouder foulc, Westgm. *fulk, *folk (Ned. volk)

fourbir ww. 1 poetsen • Westgm. *furbijan (Oudhoogduits furben)

fournir ww. 1 voorzien 2 leveren • Westgm. *frumjan

fourniture v. 1 voorraad • afl. van fournir

fourrage m. 1 eten voor vee • afl. van Westgm. *fōdr (Ned. voeder/voer)

fourreau m. 1 schede, holster • afl. van Westgm. *fōdr (Middelned. voeder ‘overtrek, bekleding’, Ned. voering)

frais, fraîche bn. 1 koel 2 nieuw • Westgm. *frisk (Ned. vers, Duits frisch, ontleend als fris)

framboise v. 1 framboos • Westgm. *brāma-basjō (Ned. braambes)

franc, franche bn. 1 vrij 2 vrijmoedig • Westgm. *frank (Ned. frank/vrank)

Franc m. • Westgm. *Frank, *Frankō, zie franc

français bn. 1 Frans • Westgm. *frankisk, zie Franc

Français m. 1 Fransman • van français

Française v. 1 Franse vrouw • van français

France v. 1 Frankrijk • van Lat. Francia, afl. van Westgm. *Frankan ‘Franken’, zie Franc

François m. • oude nevenvorm van Français

franchir ww. 1 stappen over • afl. van franc

franchise v. 1 vrijmoedigheid 2 vrijstelling • afl. van franc

fredaine v. 1 grap, streek • afl. van Gotisch *fraiþeis < Oudgm. *fraiþijaz (Oudhoogduits freidi ‘trouweloos’)

frelater ww. 1 heimelijk aanlengen (drank) • Middelned. verlaten ‘overgieten, overtappen’

frelon m. 1 horzel • Westgm. *horslō, *horsl (Ned. horzel)

fret m. 1 vracht, lading • Middelned. vrecht, vracht < Westgm. *fraihti

freux m. 1 roek • Westgm. *hrōk (Ned. roek)

frimas m. 1 dikke vorstmist • verl. van ouder frime ‘rijp, bevroren dauw’, Westgm. *hrīm (Ned. rijm)

froc m. 1 broek • Westgm. *hrokk (Ned. rok), vgl. rochet

fronce v. 1 vouw, plooi • Westgm. *hrunkiju

froncer ww. 1 rimpelen • afl. van fronce

G

gaber ww. 1 bespotten • Oudnoords gabba

gâche v. 1 deurhaak • Westgm. *gaspiju (Ned. gesp)

gâcher ww. 1 verknoeien 2 verspillen • ouder guaschier ‘soppen, spoelen’, Westgm. *waskan (Ned. wassen)

gage m. 1 onderpand, waarborg 2 loon • ouder guage, Westgm. *wadi, dat. *wadjē (Ned. wedde)

gager ww. 1 wedden 2 waarborgen • Westgm. *wadjōn (Ned. wedden)

gagner ww. 1 winst maken 2 winnen • ouder guagnier, Westgm. *waiþanjan ‘jagen; grazen’ (Duits weidnen)

gai bn. 1 vrolijk, opgewekt • Gotisch *gāheis ‘vlug’

galant bn. 1 hoffelijk • afl. van verouderd galer ‘genieten’, afl. van *walu ‘wel, goed’ (Middelned. wale), vgl. galoper

galop m. 1 ren, van rossen • van galoper

galoper ww. 1 rennen, van rossen • ouder noordelijk waloper, wel afl. van Westgm. *wal-opp ‘wel-op, vooruit’ (Middelned. walop, Duits wohlauf), vgl. galant

gant m. 1 handschoen • ouder guant, Westgm. *want (Ned. want)

gantelet m. 1 ijzeren handschoen • afl. van gant

garage m. 1 stalling • afl. van garer

garance v. 1 meekrap (gewas), bron van rode kleurstof • Westgm. *wratjā (Oudhoogduits rezza, Oudengels wrætte), vgl. gaude, guède

garant m. 1 borg (persoon) 2 waarborg, verzekering • afl. van Westgm. *warēn (Middelned. waren, weren ‘instaan voor’)

garantie v. 1 waarborg, verzekering • afl. van garant

garçon m. 1 jongen • ouder ‘knecht’, Westgm. *wrakjō ‘doler, balling’ (Duits Recke ‘held’, Engels wretch ‘armzalig mens’)

garde v. 1 wacht, bewaking • Westgm. *wardu (Middelned. warde, waerde)

garde-robe v. 1 kleerkast • van stam van garder + robe

garder ww. 1 bewaken 2 verzorgen • afl. van garde

gare v. 1 station • afl. van garer

garer ww. 1 stallen • Westgm. *warōn (Middelned. waren ‘zorgen voor’, Ned. bewaren)

Garnier m. • Westgm. *Warinahari (Ned. Werner)

garnir ww. 1 voeren, bekleden 2 vullen 3 tooien • ouder guarnir, Westgm. *warnijan (Middelned. waernen ‘behoeden; uitrusten, voorzien’)

garnison v. 1 gezetelde legerafdeling • afl. van garnir

garniture v. 1 geheel van toebehoren 2 voering • afl. van garnir

Gaston m. • Westgm. *Wādast (Ned. Waast)

gâteau m. 1 koek, taart, gebak • ouder noordelijk ouasteau, waistel • Westgm. *wastil

gauche bn. 1 links • afl. van gauchir

gauchir ww. 1 ontwijken 2 verdraaien • oude nevenvorm van guincher

gaude v. 1 wouw (gewas), bron van gele kleurstof • ouder noordelijk waude, Westgm. *waldu (Middelned. woude, Ned. wouw), vgl. garance, guède

gaufre v. 1 wafel 2 honingraat • ouder waufre, walfre, Westgm. *wāflu (Ned. wafel)

gaule v. 1 staak, stok • ouder noordelijk waule, Westgm. *walu (Oudfries walu ‘staf’)

Gaule v. 1 Gallië • Westgm. *Walhō ‘Kelten, Romeinen’ (Ned. Walen), niet verwant aan Gallië

gaulois bn. 1 Gallisch • Westgm. *walhisk ‘Keltisch, Romeins’ (Ned. Waals), niet verwant aan Gallisch, vgl. thiois

Gautier, Gaultier m. • Westgm. *Waldahari (Ned. Wouter, gew. Wolter, Duits Walter)

gazon m. 1 grasveld • ouder noordelijk wason, Westgm. *wasō (verouderd Duits Wasen ‘graspol’)

Geneviève v. • Westgm. *Genawefu(?)

Geoffroy m. • Westgm. *Godafriþu (Ned. Govert, Duits Gottfried)

gêne v. 1 schaamte • ouder gehine ‘straf door bekentenis’, afl. van gehir, Westgm. *jehjan naast *jehan (Oudsaksisch jehan ‘bekennen’)

Gérald m. • Westgm. *Gaizawald

Gérard m. • Westgm. *Gaizahard (Ned. Gerard, Geert, Gert, Duits Gerhard)

gerbe v. 1 schoof 2 tuil • ouder garbe, Westgm. *garbā (Ned. garve, garf)

gibecière v. 1 weitas, jachttas • afl. van (voorloper van) gibier

gibier m. 1 wild, wilde dieren • ouder gibiez, Westgm. *ga-baitī (Middelhoogduits gebeize ‘valkenjacht’) naast *baitijan (Middelned. beiten, beten ‘doen bijten door een valk’)

Gilbert m. • Westgm. *Gīslaberht (Ned. Gijsbert, Gijsbrecht)

giron m. 1 schoot • Westgm. *gaizō (Ned. geer ‘schuin toelopend stuk doek, land enz.’)

girouette v. 1 weerhaan, windwijzer • ouder noordelijk wirewite, Oudnoords veðrviti ‘windwijzer’

Gisèle v. • Westgm. *Gīslā

glisser ww. 1 glijden • Westgm. *glīdan (Ned. glijden), verhaspeld met Oudfrans glacier ‘glijden’ bij glace ‘ijs’, Lat. glaciēs ‘ijs’

gonfalon, gonfanon m. 1 strijdvlag • Westgm. *gunþi-fanō, *gunþa-fanō (Oudhoogduits gundfano, Oudengels gúþfana), van *gunþī, *gunþ ‘strijd’ + *fanō ‘vaan, vlag’

gourme v. 1 droes (paardenziekte) 2 krentenbaard en andere huidaandoeningen bij kinderen • Westgm. *worm

gourmet m. 1 fijnproever • ouder groumet ‘(wijn)bediende’, afl. van Westgm. *grum (dan wel *grōm) ‘jongen, knecht’

grappe v. 1 tros • ouder crappe, Westgm. *krappu (Middelned. crappe ‘haak’, gew. Ned. krap ‘tros’)

gratin m. 1 korstje • afl. van gratter

gratiner ww. 1 een dun korstje schroeien • afl. van gratin

gratter ww. 1 schrapen, krabben • Westgm. *krattōn (Duits kratzen)

graver ww. 1 kerven met een naald • Westgm. *graban (Ned. graven) dan wel *krabōn (Duits kraben ‘krassen’)

gravure v. 1 naaldkerving • afl. van graver

gréer ww. 1 optuigen • Oudnoords greiða < Oudgm. *ga-raidijaną (Middelned. gereiden, gereden ‘gereed maken’)

grêler ww. 1 hagelen • ouder gresler, Westgm. *grisilōn

grès m. 1 zandsteen • ouder grez, Westgm. *greut (Middelned. griet)

gribouiller ww. 1 krabbelen, kladden • Ned. kriebelen

griffe v. 1 klauw • afl. van Oudhoogduits grífan < Westgm. *grīpan (Ned. grijpen)

grigner ww. 1 het gezicht vertrekken • Westgm. *grīnan (Ned. grijnen, gew. grienen)

G+

grimace v. 1 vertrokken gezicht • verl. van Westgm. *grīmō ‘roet; mom’ (gew. Ned. grijm ‘roet’, Oudsaksisch grímo ‘mom’)

Grimaud, Grimault m. • Westgm. *Grīmawald

grimer ww. 1 schminken • afl. van het grondwoord van grimace, vgl. mâchurer

gripper ww. 1 grijpen • Westgm. *grīpan (Ned. grijpen)

gris bn. 1 grijs • Westgm. *grīs (Ned. grijs)

groseille v. 1 kruisbes • Westgm. *krōsilā (ouder Ned. kroeselbesie)

gruger ww. 1 oplichten, afzetten • ouder ‘vermalen’, Middelned. *grusen (Ned. gruizen)

gruier m. 1 boswachter • afl. van Westgm. *grōþi (Ned. groede ‘groenheid, aanwas’)

gué m. 1 wad • Westgm. *wad (Ned. wad)

guède v. 1 wede (gewas), bron van blauwe kleurstof • ouder guesde, noordelijk waide, Westgm. *waizdu (Ned. wede, Engels woad), vgl. garance, gaude

guerdon m. 1 beloning • ouder guerredon, Westgm. *wiþra-laun (Middelned. wederloon)

guère bn. 1 ne guère weinig, nauwelijks • Westgm. *waigarō (Oudhoogduits ne weigaro ‘niet bijster’) bij *waigar (Middelned. weger, weiger ‘weerbarstig’)

guérir ww. 1 helen, genezen • Westgm. *warjan ‘beschermen’ (Ned. weren)

guerre v. 1 oorlog, strijd • ouder noordelijk werre (ontleend als Engels war), Westgm. *werru (Ned. war ‘wanorde’)

gueux m. 1 bedelaar • Westgm. *Gotō ‘Goot’ of Gotisch Guta, Gota ‘Goot’ (volgens Michiel de Vaan; de Goten in Frankrijk waren ondergeschikt)

guetter ww. 1 bespieden, op de uitkijk staan • ouder gaitier, Westgm. *wahtwijan ‘wacht houden’ (Ned. wachten), zie échauguette

guêtre v. 1 slobkous 2 beenkap • ouder guestre, Westgm. *wrist (Middelned. wrist, wrest ‘voetgewricht, handgewricht’)

guiche v. 1 schildriem • Westgm. *wiþjā (Oudengels wiþþe ‘riempje’, Middelned. wisse ‘wilgenteen; band, snoer’)

guide m. 1 gids, reisleider, leidsman • afl. van guider

guider ww. 1 leiden, de weg wijzen • verhaspeling van Westgm. *wītan (Oudengels wítan ‘toezien op’, gewítan ‘wenden naar’) en Gotisch *widan ‘leiden’

Guilleaume, Guillaume m. • Westgm. *Wiljahelm (Ned. Willem, Duits Wilhelm), zie heaume

guimpe v. 1 kap 2 bef met kap (van nonnen) • ouder guimple, Westgm. *wimpil (Middelned. wimpel ‘hoofddoek, sluier; muts; vaan’, Ned. wimpel)

guincher ww. 1 dansen • ouder ‘wijken, schuin gaan’, Westgm. *wankijan (Middelned. wenken ‘wijken; knikken’, Ned. wenken ‘een teken geven’), zie gauchir

guinder ww. 1 hijsen met een katrol of windas • Oudnoords vinda < Oudgm. *windaną (Ned. winden)

guiper ww. 1 omwinden, van draad • Westgm. *wīpan (Middelhoogduits wífan)

guirlande v. 1 (bloem)slinger • afl. van *guireler, zelf afl. van Westgm. *wēru (Oudhoogduits wiera ‘kroon’)

guise v. 1 wijze • ouder noordelijk wise, Westgm. *wīsā (Ned. wijze)

Guy m. • Westgm. *Wīdō

H

hache v. 1 bijl • Westgm. *hapju (Ned. heep)

hacher ww. 1 hakken • afl. van hache

haie v. 1 haag • Westgm. *hagō, *hagju (Ned. haag, heg)

haillon m. 1 lomp, vod • afl. van Middelhoogduits hadel

haine v. 1 haat • Westgm. *hatinu ‘haat’, zie haïr

haïr ww. 1 haten • Westgm. *hatjan (Duits hetzen)

haire v. 1 haren kleed, boetekleed • Westgm. *hārijā (Middelned. hare)

haise v. 1 omheining van vlechtwerk • Westgm. *haisī, verwant aan *haistr (Ned. heester), vgl. hêtre

haler ww. 1 ophalen, hijsen, voorttrekken • Westgm. *halōn (Ned. halen)

halle v. 1 hal • Westgm. *hallu (Ned. hal)

hameau m. 1 gehucht • ouder hamel, verkl. van Westgm. *haim (Ned. heem)

hanap m. 1 grote drinkbeker met voet • Westgm. *hnapp (Ned. nap)

hanche v. 1 heup • Westgm. *hankā (Middelned. hanke)

hangar m. 1 schuur • Westgm. *haimagard

hanter ww. 1 spoken • ouder ‘bewonen’, Westgm. *haimatjan (Oudengels hámettan ‘huizen’)

harangue v. 1 toespraak • langs het Ital. van Westgm. *hring ‘ring, perk’

harde v. 1 groep, kudde • Westgm. *herdu (Middelned. herde, Engels herd)

hardi bn. 1 boud, stoutmoedig • van verouderd hardir, Westgm. *hardijan ‘hard maken’ bij *hard (Ned. hard)

hare tw. 1 (uitroep ter aansporing van honden) • Westgm. *hara (Middelned. hare ‘hierheen’)

hareng m. 1 haring • Westgm. *hāring (Ned. haring)

hargne v. 1 kribbigheid • van afl. van Westgm. *harmijan (Oudsaksisch hermian ‘smaden’)

harnais m. 1 tuig van een ros 2 wapenrusting • ouder hernois, Oudnoords *hernest, van herr ‘leger’ + nest ‘voorraad’

harpe v. 1 harp • Westgm. *harpā (Ned. harp)

hart v. 1 touw, koord • Westgm. *hazdā, *hezdā ‘vlaswerk’ (ouder Ned. herde, heerde)

hâte v. 1 spoed • ouder haste, Westgm. *haifsti (Oudengels hǽst ‘geweld’)

haubert m. 1 heergewaad • ouder hauberc, Westgm. *halsa-bergu (Ned. halsberg), van *hals ‘hals’ + *bergu ‘bescherming’

hâve ww. 1 bleek en mager • Westgm. *haswī, *hasu (Middelhoogduits heswe ‘bleek’, Oudengels hasu ‘grijs’)

havre m. 1 haven • Middelned. havene < Westgm. *habanu

heaume m. 1 soort helm • ouder helme, Westgm. *helm (Ned. helm), vgl. Anseaume, Guilleaume

héberger ww. 1 huisvesten • Oudhoogduits heribergon, afl. van heriberga, zie auberge

Henri m. • Westgm. *Hainarīk (Ned. Hendrik, Henk, Duits Heinrich)

héraldique v. 1 wapenkunde • afl. van (een voorloper van) héraut

héraut m. 1 aankondiger • Westgm. *hari-wald, van *hari ‘leger’ + *wald ‘aanvoerder’

héron m. 1 reiger • ouder hairon, Westgm. *haigrō (Middelned. heger) naast Westgm. *hraigrō (Ned. reiger)

hêtre m. 1 beuk • ouder hestre, Westgm. *haistr (Ned. heester), vgl. haise

honnir ww. 1 beschamen • langs het Lat. van Westgm. *haunijan (Ned. honen)

honte v. 1 schande • Westgm. *hauniþu (Middelned. hoonde)

hotte v. 1 draagkorf • Westgm. *hottā

houblon m. 1 hop (gewas) • afl. van Middelned. hoppe < Westgm. *hoppō

houe v. 1 hak, schoffel • Westgm. *hawwā (Ned. houw)

houille v. 1 steenkool • ouder ‘homp, klomp’, Westgm. *hukil (gew. Ned. heukel ‘hoopje’)

houppe v. 1 toef • Westgm. *hoppā (gew. Ned. hoppe ‘hoopje uitstekend gras’)

houseau m. 1 soort slobkous • ouder housel, verkl. van Westgm. *hosā (Duits Hose)

housse v. 1 overtrek • ouder houce, Westgm. *hulftiju, *hulfti (Oudhoogduits hulft)

houx m. 1 hulst • Westgm. *hulis (Middelned. huls, Ned. hulst)

Hubert m. • Westgm. *Hūgaberht (Ned. Huibert, Huibrecht)

Hugues m. • Westgm. *Hūgō, *Hūg (Ned. Huige, Huig, ook in Huigen, Huigens)

hune v. 1 mastkorf • Oudnoords húnn

hutte v. 1 hut • Oudhoogduits hutta < Westgm. *hudjā

J

jardin m. 1 tuin • Westgm. *gardō (Ned. gaard)

jauge v. 1 peilstok 2 ijkmaat • ouder gauge, Westgm. *galgō ‘dwarshout’ (Ned. galg)

jauger ww. 1 peilen, meten • afl. van jauge

joli bn. 1 leuk • afl. van Oudnoords jól ‘midwinterfeest’

jucher ww. 1 hoog zetten • ouder ‘op de (hoender)stok zetten’, afl. van Westgm. *juk ‘dwarshout’ (Ned. juk)

L

laîche v. 1 zegge • ouder lesche, Westgm. *lisku (Ned. lis)

laid bn. 1 lelijk • Westgm. *laiþ (Ned. leed ‘onaangenaam’)

laie¹ v. 1 brandgang in het bos • Westgm. *laidu, acc. *laidā (Oudhoogduits leita, Oudengels lád ‘weg, tocht’)

laie² v. 1 wildzeug • Westgm. *lēhā (Middelhoogduits liehe)

lanière v. 1 lange, smalle riem • ouder lasniere, naliere, *nasliere, afl. van Westgm. *nastilā (Middelned. nastel, nestel ‘rijgsnoer, riem, band’)

layette v. 1 kinderkleertjes, kinderuitzet • afl. van Middelned. laeye, lade ‘kistje’ < Westgm. *hlaþā

layon m. 1 klein spoor door het bos • afl. van laie¹

lécher ww. 1 likken • Westgm. *lekkōn, *likkōn (Ned. likken, vgl. lekker)

lège bn. 1 zonder lading • Ned. leeg < ledig < Westgm. *liþig

lest m. 1 ballast • Oudfries hlest < Westgm. *hlasti (Ned. last)

leste bn. 1 kwiek • afl. van Westgm. *listi (Ned. list)

lester ww. 1 ballasten, volproppen • afl. van lest

leurre m. 1 lokvogel • Westgm. *lōþr (Ned. loeder ‘lokaas’)

leurrer ww. 1 lokken 2 bedriegen • afl. van leurre

lice v. 1 strijdperk • ouder ‘omheining van staken’, Westgm. *līstijā, zie liste

lige m. 1 leenman • van een verhaspeling van Westgm. *lāt (Ned. laat ‘halfvrije’) en Westgm. *lītik ‘klein’ (Oudfries lítik, Beiers leizig)

lingue v. 1 leng (vis) • Ned. leng < Westgm. *langijā

lippe v. 1 dikke onderlip • Middelned. lippe < Westgm. *lipjā

liste v. 1 lijst • Westgm. *līstā (Ned. lijst)

lister ww. 1 afdrukken • afl. van liste

lof m. 1 loef • Ned. loef < Westgm. *lōfu ‘plat stuk’ (hier het blad van de roeiriem), vgl. lover

loge v. 1 afgeschermde zitgelegenheid • ouder ‘eenvoudig onderkomen’, Westgm. *laubiju (Middelned. love ‘afdak; overdekte uitbouw’)

loger ww. 1 onderdak vinden • afl. van loge

logis m. 1 woning, huis, onderdak • afl. van loger

loque v. 1 vod, lomp • Middelned. locke ‘pluk’ < Westgm. *lokku

loquet m. 1 deurklink • afl. van Middelned. loke ‘afsluiting’ < Westgm. *lokō

lorgner ww. 1 beloeren • afl. van Westgm. *lurnī, verwant aan *lūrēn (Ned. loeren)

losengier m. 1 afgunst en laster • verl. van Westgm. *lausingu (Oudengels léasung ‘valse spraak’) bij *laus (Ned. loos)

lot m. 1 lot 2 levenslot 3 kavel 4 erfdeel • Westgm. *hlot (Ned. lot)

louche v. 1 soeplepel • Westgm. *lōtiju (Ned. loet)

Louis m. • gew. Westgm. *Hlōþawih, verlatijnst als Chlodovech

Louise v. • afl. van Louis

loup-garou m. 1 weerwolf • tweede lid: ouder garoul, noordelijk warou, Westgm. *wera-wulf (Ned. weerwolf), van *wer ‘man’ + *wulf ‘man’

lover ww. 1 kronkelen, van slangen, snoeren enz. • Nederduits lofen ‘opdraaien (in de wind)’, zie lof

lucarne v. 1 dakraam • ouder lucanne, Westgm. *lūkinju bij *lūkan ‘sluiten’, zie luquet

luquet m. 1 dakraam • afl. van Middelned. luke ‘luik’, zie lucarne

M

mâchurer ww. 1 zwart smeren • ouder mascherer, Westgm. *maskarōn (Middelned. bemasscheren, ouder Ned. masscheren), zie mascara, masque, vgl. grimer

maçon m. 1 metselaar • Westgm. *makjō bij *makōn (Ned. maken), vgl. maquiller

madre m. 1 welgelijnd hout • ouder masdre, mazre, Westgm. *masur (Middelned. maser)

mainbour m. 1 voogd • Westgm. *munda-borō (Middelned. montboor, momber), van *mundu ‘voogdij’ + *borō ‘drager’

maint bn. 1 veel • Westgm. *manigiþu (Ned. menigte)

malle v. 1 hutkoffer • Westgm. *malh (Ned. maal ‘tas’)

mande v. 1 grote gevlochten korf met twee hengsels • Middelned. mande ‘mand’ < Westgm. *mandu

mannequin m. 1 paspop • Middelned. mannekijn (Ned. mannetje)

maquereau m. 1 pooier • Middelned. makelare ‘makelaar, tussenhandelaar’

maquiller ww. 1 opmaken, schminken • afl. van Middelned. maken < Westgm. *makōn, vgl. maçon

marais m. 1 drasland, zomp • ouder maresc, Westgm. *marisk (Ned. meers, Engels marsh)

marche v. 1 loop, stap in de maat • afl. van marcher

marcher ww. 1 lopen, stappen in de maat • Westgm. *markōn, *markijan (Ned. merken ‘een teken zetten’), vgl. marque

marcou m. 1 kater • Middelhoogduits (of Middelned.) Marcolf < Westgm. *Markawulf

mare v. 1 poel, plas • Westgm. *maru (gew. Ned. maar, Fries mar)

maréchal m. 1 hoofdofficier • Westgm. *marha-skalk ‘paardenknecht; stalmeester’ (Ned. maarschalk), vgl. sénéchal

maréchaussée v. 1 bereden wacht • afl. van maréchal

marquant bn. 1 opvallend, gedenkwaardig • afl. van marquer

marque v. 1 merk, teken 2 afdruk, spoor • Westgm. *mark (Ned. merk), vgl. marcher

marquer ww. 1 een indruk achterlaten • afl. van marque

marquis m. 1 markgraaf • afl. van Westgm. *marku ‘grensgebied’ (Ned. mark)

marri bn. 1 verdrietig, bedroefd • ouder ‘boos, geërgerd’, afl. van Westgm. *marzijan (Oudengels mierran ‘hinderen, storen’)

marsouin m. 1 bruinvis • Oudnoords marsvín < Oudgm. *mari-swīną (Ned. meerzwijn)

martre v. 1 marter • Westgm. *marþr (Duits Marder)

mascara v. 1 ogenzwart • langs het Spaans van Westgm. *maskarā (gew. Ned. masscher ‘roet; mom’, Oudengels mæscre ‘vlek; maas’), zie masque, mâchurer, vgl. grimer

mascotte v. 1 gelukbrengend voorwerp • van Prov. afl. van Westgm. *maskō ‘tovenaar’ naast *maskā ‘tovenares, heks; geestverschijning, nachtmerrie’ (Oudhoogduits maska)

masque m. 1 mom, vermomming • langs het Ital. van Westgm. *maskō (Middelned. masche ‘vlek; maas’, mascher ‘mom’, massel ‘mom’, Oudsaksisch masko ‘vlek; maas’), zie mascara, mâchurer

masquer ww. 1 vermommen • afl. van masque

mât m. 1 mast • Westgm. *mast (Ned. mast)

Maud, Mahaut, Mathilde v. • Westgm. *Māþahildi (Oudengels Mǽðhild)

més-, mé- vv. 1 verkeerd, slecht • Westgm. *miss (Ned. mis)

mésange v. 1 mees • Westgm. *maisingu, verl. van *maisā (Ned. mees)

meurtre m. 1 moord • Westgm. *morþr, *morþ (Middelned. morder, mord, Ned. moord)

meurtrir ww. 1 verwonden, kneuzen • ouder ‘vermoorden’, Westgm. *murþrijan, *murþijan (Middelned. morderen, morden, Ned. moorden)

mièvre bn. 1 gemaakt lief, zoetelijk • ouder esmievre ‘levendig’, noordelijk nièvre, Oudnoords snæfr ‘flink’

mijoter ww. 1 sudderen 2 stoven • afl. van nevenvorm van mugot

mite v. 1 mijt 2 mot • Westgm. *mītā (Ned. mijt)

mitraille v. 1 klein schroot, ook voor schieten 2 kleingeld • ouder mitaille, verkl. van Middelned. mite ‘mijt (muntje)’

mitrailler ww. 1 schroot schieten • afl. van mitraille

mitrailleur m. 1 schrootgeweer • afl. van mitrailler

moche bn. 1 lelijk • afl. van amocher

morne bn. 1 treurig • afl. van Westgm. *mornan (Engels mourn)

moue v. 1 pruillip, getuite lippen uit spot • Westgm. *mawwā (Middelned. mouwe ‘getuite lippen’)

mouette v. 1 meeuw • afl. van Oudengels mǽw < Westgm. *maiwi (Ned. meeuw)

mouron m. 1 muur (gewas) • Middelned. muer ‘muur’ < Westgm. *miurī

mousse v. 1 mos • Westgm. *mosu, *mos (Ned. mos)

mugot m. 1 schat • ouder ‘voorraad levensmiddelen’, Westgm. *mūsa-gotu (gew. Ned. muizegoot ‘murwnest, berging van appels e.d.’), vgl. mijoter

mulot m. 1 veldmuis • verkl. van Westgm. *mull, *moll (Ned. mol)

N

nable m. 1 gepind boorgat in boot • Ned. nagel < Westgm. *nagl

nantir ww. 1 onderpand geven • ouder ‘onderpand nemen’, afl. van Oudnoords nám ‘name, (het) nemen’

navrer ww. 1 diep bedroeven • ouder ‘verwonden’, Oudnoords nafra ‘boren met een avegaar’

nope v. 1 wolvlokje, stofknopje • Middelned. noppe < Westgm. *hnoppō

nord m. 1 noord • ouder north, Middelengels north < Westgm. *norþ (Ned. noord)

O

Odile v. • Westgm. *Ōþilā

orgueil m. 1 trots, hoogmoed • Westgm. *orgōliju, *orgōli (Oudengels orgel, Oudhoogduits urguol)

orin m. 1 kabel tussen anker en boei • Middelned. oorrinc

ouest m. 1 west • Middelengels west < Westgm. *west (Ned. west)

P

paquet m. 1 pak, bundel • verkl. van Middelned. pac ‘pak’ < Westgm. *pakk

parc m. 1 park • ouder ‘omheinde ruimte’, langs het Lat. van Westgm. *parruk, *parrik (Ned. park, perk, Engels paddock, gew. parrock)

parquer ww. 1 stallen (van een voertuig) 2 opsluiten • afl. van parc

parquet m. 1 houten vloer 2 openbaar ministerie • ouder ‘kleine afgesloten ruimte’, afl. van parc

pique m. 1 piek, lans • Middelned. pike ‘piek’ < Westgm. *pīku

plaque v. 1 plaat, laag • afl. van plaquer

plaquer ww. 1 plakken, drukken (tegen, op) 2 een dunne laag aanbrengen • Middelned. placken ‘plakken’ < Westgm. *plakkōn

pleige m./v. 1 iemand die borg staat bij een overdracht • afl. van Westgm. *plegan ‘verantwoordelijk zijn’ (Ned. (ver)plegen)

poche v. 1 zakje • Westgm. *pokku, *pokō (Oudengels pocca, Middelned. poke ‘zak’)

pocher ww. 1 garen zonder koken, met name van eieren • ouder ‘in een zak stoppen’, afl. van poche

pochette v. 1 mapje 2 zakdoekje • verkl. van poche

potasse v. 1 kalium • Middelned. potasch, letterlijk ‘as in een pot’

Q

quai m. 1 kade • Westgm. *kadō (Ned. kade)

quenelle v. 1 gegaard balletje met vis of vlees • Duits Knödel

quiche v. 1 hartige taart • gew. Duits Küeche < Westgm. *kōkijā naast *kōkō (Ned. koek)

quille¹ v. 1 kegel • Oudhoogduits kegil < Westgm. *kagil (Ned. kegel)

quille² v. 1 bodembalk van een schip • Oudnoords kjǫl (ontleend als kiel)

R

rabot m. 1 gladschaaf • eig. ‘konijntje’, verkl. van Middelned. robbe ‘konijn’ < Westgm. *robbō (Ned. rob ‘zeehond’, gew. ‘deugniet’)

ramequin m. 1 soort gebraden kaasgebak 2 soort schaaltje, kommetje • verouderd gew. Ned. rammeken ‘geroosterd broodje’

rampe v. 1 helling 2 trapleuning • afl. van ramper

ramper ww. 1 kruipen • ouder ‘krom gaan’, Westgm. *hrampōn

randon m. 1 onstuimige ren • Westgm. *randō, *rand ‘ren, loop’ (gew. Duits Rant)

randonnée v. 1 lange tocht, trektocht • afl. van randonner

randonner ww. 1 een trektocht maken • afl. van randon

rang m. 1 rij, gelid 2 rang 3 stand • ouder renc, Westgm. *hring (Ned. ring)

Raoul m. • Westgm. *Rādawulf

râper ww. 1 raspen, vijlen • ouder rasper, Westgm. *hraspōn

rate v. 1 milt • vanwege het weefsel Middelned. rate ‘(honing)raat’ < Westgm. *hrātā, zie rayon

Raymond m. • Westgm. *Raginamund

rayon m. 1 honingraat 2 schap 3 afdeling • Westgm. *hrātā (Ned. raat), zie rate

raz m. 1 sterke stroom in zee-engte • Oudnoords rás

rêche bn. 1 ruw • Westgm. *hrubisk, vgl. revêche

rechigner ww. 1 weerzin laten blijken • ouder ‘tanden laten zien’, afl. van Westgm. *kīnan (Oudsaksisch kínan ‘openen, splijten’)

regarder ww. 1 letten op 2 kijken naar • afl. van garder

regretter ww. 1 betreuren • ouder regreter, regrater, afl. van Oudnoords gráta ‘wenen, treuren’

reluquer ww. 1 begluren • afl. van Middelned. loeken ‘kijken’ < Westgm. *lōkēn

Renard m. • Westgm. *Raginahard (Ned. Reinard, Reindert)

renard m. 1 vos 2 sluwerik • naar de vos genaamd Renard in het bekende verhaal

Renault, Reynaud m. • Westgm. *Raginawald (Ned. Reinoud)

Renier, Rainier m. • Westgm. *Raginahari (Ned. Reinder)

revêche bn. 1 bars, nors, stuurs • Westgm. *hriubisk, vgl. rêche

ribaud m. 1 plunderaar 2 hoerenloper • afl. van Westgm. *wrīban (Ned. wrijven), zie riboter

riboter ww. 1 brassen, slempen • afl. van Westgm. *wrīban (Ned. wrijven), zie ribaud

Richard m. • Westgm. *Rīkahard (Ned. Rikkert, Rijkert)

ricaner ww. 1 grijnzend zeggen 2 spottend lachen • afl. van Westgm. *kinnī ‘wang’ (Ned. kin)

riche bn. 1 rijk • Westgm. *rīkī (Ned. rijk)

ridelle v. 1 zijschot van een wagen • Middelhoogduits reidel ‘knuppel, stok’ < Westgm. *wraidil

ride v. 1 rimpel • afl. van rider

rider ww. 1 rimpelen • Westgm. *wrīþan ‘draaien, kronkelen’ (Engels writhe)

riflard m. 1 gladschaaf 2 plamuurmes • van rifler + -ard

rifler ww. 1 glad schaven • Westgm. *hrīflōn (ouder Ned. rijfelen), vgl. riper

rime v. 1 rijm • Westgm. *rīm ‘getal, reeks’ (Oudsaksisch rím)

rimer ww. 1 rijmen • afl. van rime

riper ww. 1 schrapen 2 wegglijden, verschuiven • Westgm. *hrippōn, vgl. rifler

robe v. 1 gewaad 2 jurk 3 vacht • Westgm. *raubu, *raub ‘roof, roofgoed, buit’ (Ned. roof, Duits Raub) bij *raubōn (Ned. roven)

Robert m. • Westgm. *Hrōþiberht (Ned. Roebert, Robbert)

rochet m. 1 lang wit koorhemd • verkl. van Westgm. *hrokk (Ned. rok), vgl. froc

Roger m. • Westgm. *Hrōþigaiz (Ned. Rodger, gew. Rutger, Duits Rüdiger)

rogue bn. 1 verwaand • Oudnoords hrókr

Roland m. • Westgm. *Hrōþiland (Ned. Roeland)

roquette v. 1 spinrokken 2 raket • van Ital. verkl. van Gotisch *rukkō < Oudgm. *rukkōn (Ned. (spin)rokken, spinrok)

roseau m. 1 riet • verkl. van Westgm. *raus (Middelned. roes in roesdommel ‘roerdomp’)

rosse m. 1 slecht paard 2 kwaadaardige kerel • Middelhoogduits ross < Westgm. *hross, *hors

rote v. 1 soort lier • Westgm. *hrōtā (Oudhoogduits hruozza)

rôtir ww. 1 braden • ouder rostir, Westgm. *raustijan (Ned. roosten)

rôtisserie v. 1 braadzaak • afl. van rôtir

rouche v. 1 lis • Westgm. *rusk (Ned. rus ‘bies’)

rouf m. 1 dekhuisje • Middelned. roef ‘dak, overdekking’ < Westgm. *hrōf

rouir ww. 1 weken, van vlas of hennep • Westgm. *rautijan (Ned. roten)

Roul m. • Westgm. *Hrōþiwulf (Ned. Roelof)

ruban m. 1 lint, band • ouder riban, Middelned. *rincbant ‘ringband’

rufian m. 1 schavuit • Ital. ruffiano, afl. van roffio ‘vuil’, van Oudhoogduits hruf ‘korst, roof’

S

saisir ww. 1 grijpen, vatten • Westgm. *satjan

sale bn. 1 vuil, vies • Westgm. *salu, dat. *salwē (Middelned. salu, saluwe, Ned. zaluw), vgl. saligaud

saligaud m. 1 smeerlap • ouder saligot, afl. van Middelnederduits salik ‘vuil, vies’, vgl. sale

salir ww. 1 bevuilen, bezoedelen • afl. van sale

salle v. 1 groot vertrek • ouder sale, Westgm. *salu (Ned. zaal), zie salon

salon m. 1 ontvangstvertrek • van Ital. afl. van Westgm. *salu (Ned. zaal), zie salle

saule m. 1 wilg • Westgm. *salhā (Oudhoogduits salaha, Duits Salweide)

saur bn. 1 gedroogd en gerookt 2 geelbruin • Westgm. *sauz (Middelned. soor, gew. Ned. zoor)

savon m. 1 zeep • langs het Lat. van Oudgm. *saipōn (Ned. zeep)

scion m. 1 spruit, telg • ouder cion, Westgm. *kīþō, *kīþ (Oudengels cíþ)

scorbut m. 1 scheurbuik • Middelnederduits *schorbut (‘scheurbot’), ouder schorbûk ‘scheurbuik’, vervorming van Oudnoords skyrbjúgr, van skyr ‘zure melk’ + bjúgr ‘gezwel’

scute m. 1 schuit • Middelned. schute ‘schuit’ < Westgm. *skūtā

sénéchal m. 1 hofmeester • Westgm. *sini-skalk ‘oude dienaar’, vgl. maréchal

sens m. 1 richting 2 verstand • ouder sen, Westgm. *sinn (Ned. zin)

soin m. 1 zorg • Westgm. *sunju, acc. *sunjā (Oudsaksisch sunnia ‘nood, ellende’), zie besogne, besoin

soigner ww. 1 verzorgen; behandelen • afl. van soin

sonde v. 1 peilstok, peilstift • afl. uit Oudengels sundgyrd ‘stok voor dieptemeting’, sundlíne ‘dieplood’, al betekende sund daar eig. ‘zee-engte’

souhaiter ww. 1 wensen, graag willen • tweede lid: Westgm. *haitan ‘noemen, roepen, gebieden’ (Ned. heten)

soupe v. 1 soep • langs het Lat. van Westgm. *suppu ‘geweekt brood’ (Ned. sop ‘kookvocht’)

stuc m. 1 pleisterkalk, gips • langs het Ital. van Westgm. *stukkī ‘houwsel, brok’ (Ned. stuk)

sud m. 1 zuid • Middelengels sūth < Westgm. *sūþ, *sunþ (Ned. zuid)

sur bn. 1 zurig • Westgm. *sūr (Ned. zuur)

T

taler ww. 1 slaan, stoten • Westgm. *tālōn (Oudhoogduits zālōn ‘verwoesten, roven’)

talmellier m. 1 bakker • afl. van Westgm. *tarwa-melu (Ned. tarwemeel)

tampon m. 1 prop, dot • Westgm. *tampō, vgl. tapon

tangon m. 1 spinnakerboom • Middelned. stange dan wel tange

tapir ww. 1 verschuilen • Westgm. *tappijan

tapon m. 1 prop, dot • Westgm. *tappō (Ned. tap ‘pin, stop’), vgl. tampon

targe v. 1 klein schild, beukelaar • Westgm. *targā (Oudengels targe)

targette v. 1 deurknip • ouder ‘schildje’ (ontleend als Engels target), afl. van targe

tarir ww. 1 opdrogen • Westgm. *þarzijan (Middelned. derren)

tas m. 1 hoop • Westgm. *tass (Ned. tas ‘stapel’)

tasser bn. 1 ophopen, opeenpakken • afl. van tas

taud m. 1 dektent op een boot • ouder tialz, Oudnoords tjald < Oudgm. *teldą ‘tent’ (Middelned. telt, Duits Zelt)

terne bn. 1 dof, mat, bleek • afl. van ternir

ternir ww. 1 verdoffen • Oudhoogduits *ternen, tarnen ‘verbergen’ < Westgm. *daznijan

téter ww. 1 de borst krijgen • afl. van tette

tétin m. 1 borst 2 tepel van een mens • afl. van tette

tétine v. 1 uier 2 speen • afl. van tette

téton m. 1 borst • afl. van tette

tette v. 1 tepel van een zoogdier • Westgm. *tettā, *tittā, *tītā (Ned. tet, tit, tiet)

Thibaut, Thibault m. • Westgm. *Þeudabald (Ned. Dieboud)

Thierry m. • Westgm. *Þeudarīk (Ned. Diederik)

thiois bn. 1 Germaans 2 Frankisch (streektalen) • Westgm. *þeudisk (Ned. Duits, gew. Diets, Duits deutsch), vgl. gaulois

tique m./v. 1 teek • Middelengels tike

tolet m. 1 dol, roeipen • verkl. van Westgm. *þoll (Ned. dol ‘roeipen’)

touaille v. 1 handdoek, droogdoek 2 doek • Westgm. *þwahilā (Middelned. dwale ‘handdoek, droogdoek’)

touer ww. 1 op sleeptouw nemen • Westgm. *togōn (Ned. togen, Engels tow)

touffe v. 1 pluk, dot, bosje • Oudhoogduits *topf (jonger zopf) < Westgm. *topp, zie toupet

toupet m. 1 pluk haar, kuif 2 haarstukje • afl. van Westgm. *topp, zie touffe

tourbe v. 1 turf • Westgm. *turbā, *turb (Ned. turf)

trappe v. 1 valkuil 2 valluik • Westgm. *trappā, *trapā ‘val’ (gew. Ned. trap, trape, Engels trap)

trapper ww. 1 jagen met vallen, vangen met strikken • afl. van trappe

trépigner ww. 1 trappelen, stampvoeten • verl. van ouder treper, Westgm. *trepan

trêve v. 1 wapenstilstand • Westgm. *treu, acc. *trewwā (Ned. trouw)

tribord m. 1 stuurboord • ouder estribord, Middelned. *stierbort, *stuerbort (ouder Ned. stierboord naast stuurboord)

tringle v. 1 roede, stang 2 lijst, richel • ouder tingle, Middelned. tingel, tengel ‘lat’

trinquer ww. 1 drinken, pimpelen 2 klinken (met glazen) • Duits trinken < Westgm. *drinkan (Ned. drinken)

troène m. 1 liguster • gew. trouille, Westgm. *trugil (Oudhoogduits harttrugil, Duits Hartriegel ‘kornoelje’)

trompe v. 1 blaashoorn 2 slurf • Westgm. *trumbā

trompette v. 1 trompet • afl. van trompe

trop¹ m. 1 (het) teveel, overmaat • oude nevenvorm van troupe

trop² bw. 1 te veel, te • van trop¹

trotter ww. 1 draven, in draf gaan 2 trippelen • Westgm. *trottōn, *trodōn (Middelhoogduits trotzen, trotten, troten)

troupe v. 1 schare 2 kudde 3 leger • Westgm. *þrop, *þorp ‘groep’ (Ned. dorp)

tuyau m. 1 buis 2 slang, buigzame buis • verkl. van Westgm. *þūt naast *þeutā (Oudengels þéote ‘pijp, waterbuis’)

V

vague v. 1 golf, baar • Oudnoords vágr ‘golf’ dan wel Middelned. wage ‘hoge golf’ < Westgm. *wāgu

vaigre v. 1 bodemplank van een schip • Ned. weger

vermouth m. 1 wisse sterke drank • Duits Wermut < Westgm. *wari-mōdu dan wel *wazi-mōdu (Ned. wermoed)

Y

Yves m. • Westgm. *Īwō ‘taxus’ (Ned. Uwe)

Yvette v. • afl. van Yves

Yvonne v. • afl. van Yves