Naar de inhoud springen

Taaldacht

Mijmeringen over de aard en wortels van onze taal

  • Voorzijde
  • Inhoudsopgave
  • Lijsten
  • Naslagwerken
  • Vragen & opmerkingen
  • Over ons

Tag: Vormleer

Algemeen

Van goud is gulden

Rijk is onze taal met het achtervoegsel -en in woorden als eiken, stalen en linnen, voor aard, afkomst of maak. Het kon van invloed zijn op de klinker van het grondwoord, al werd het verschil vaak weer geëffend. Zo hebben wij zowel gulden als gouden en vroeger bijvoorbeeld ook hulten naast houten. Lees verder “Van goud is gulden”

Olivier van Renswoude7 mei 20222 reacties
Algemeen

De voornaamwoorden van vroeger

Het had wellicht niet veel gescheeld of we zeiden nu niet die man en die vrouw maar za man en zoe vrouw, nog volgens de oorspronkelijke Germaanse voornaamwoordenschat, voordat die in de dochtertalen op verschillende wijzen omgewrocht raakte. Lees verder “De voornaamwoorden van vroeger”

Olivier van Renswoude15 maart 202217 maart 202211 reacties
Herkomst

Hoe de scholvers zijn

In een visplas zag ik laatst 1) drie verankerde opblaasdieren om aalscholvers te verschrikken en 2) een heleboel aalscholvers. Ze zwommen rondjes om die dingen, duikend naar sappige vissen, en in een boom zat er een kenmerkend met gespreide vleugels te drogen. Waarom heten ze scholvers? Lees verder “Hoe de scholvers zijn”

Olivier van Renswoude16 januari 20224 reacties
Afgestoft, Herkomst

Heen en vandaan

We zijn in dit bestaan bestemd altijd op één plek te zijn en niet overal tegelijk, altijd ergens in rust of op weg naar elders. Die gebondenheid aan ruimte biedt ontdekking, een wereld van hier, daar en waar. Maar ook van heen en vandaan. En die woorden zijn de overblijfselen van iets schoons. Lees verder “Heen en vandaan”

Olivier van Renswoude12 januari 202212 januari 202211 reacties
Afgestoft

Een oud achtervoegsel voor geboomten

Hoe heet een groep berken of plek met menige berk? Niet gelijk een berkenbos, daar de bomen in een groter, gemengd bos kunnen staan. Wel is zij immer een berkt. Deze en andere afleidingen met een oud achtervoegsel leven veelvuldig voort als namen van oorden in de Lage Landen. Lees verder “Een oud achtervoegsel voor geboomten”

Olivier van Renswoude18 september 202124 september 20216 reacties
Afgestoft, Herkomst

Woen bij de Friezen

De vereerde zienergod Woen, wijs met zijn warende raven over Middelgaard, werd vroeger Weda genoemd door de heidense Friezen en hun nazaten. Dat is althans wat heden vaak gesteld wordt. Maar klopt het ook? En hoe zit het met woansdei en wensdei, de Friese evenknieën van woensdag? Lees verder “Woen bij de Friezen”

Olivier van Renswoude3 september 20213 september 20217 reacties
Afgestoft, Herkomst

Wat een eenode

Eenzaamheid, verlatenheid, onherbergzaamheid, woestenij—er bestond ooit een enkel woord voor: eenode, de evenknie van Duits Einöde. Met zijn vergang werd ook een bijzonder achtervoegsel weer wat zeldzamer, een dat ook buiten het Germaans aan te wijzen is, bijvoorbeeld in Latijn barbātus ‘bebaard’. Lees verder “Wat een eenode”

Olivier van Renswoude24 augustus 202111 oktober 20218 reacties
Algemeen

De Zassen met hun Zasse taal

Geworteld in Oost-Nederland en Noordwest-Duitsland zijn de nazaten van een volk en hun uiteengelopen taal die wij kennen als de Saksen en het Saksisch. Dat zijn echter naamvormen die betrekkelijk kort geleden van het Hoogduits zijn overgenomen. Zassen en Zas zijn de eigenlijke Nederlandse vormen. Lees verder “De Zassen met hun Zasse taal”

Olivier van Renswoude16 augustus 202116 augustus 20211 reactie
Herkomst

Te berde brengen

In een wereld vol met kunststof, beton en baksteen is er troost in allerhande houtwerk en bijbehorende woorden. Een daarvan is berd ‘tafel, plank’, thans vooral gebruikt in de uitdrukking te berde brengen. Het deelt met bord een oorsprong die verder geldt als onbekend. Wat kunnen wij ontdekken? Lees verder “Te berde brengen”

Olivier van Renswoude11 augustus 202111 augustus 20218 reacties
Herkomst

Germaans gezelschap

Halverwege het hoge heldendicht Béowulf rouwt koning Hróðgár om de dood van zijn gevolgsman Æschere, dien hij zijn eaxlgestealla noemt, oftewel degene met wien hij schouder aan schouder staat—in de schildwal op het slagveld. Dat tekent de Germaanse talen in een bijzonder rijk opzicht: ruim gebruik van het voorvoegsel ge- om een band tussen zielen uit te drukken. Lees verder “Germaans gezelschap”

Olivier van Renswoude25 juni 202129 juni 20215 reacties

Berichtnavigatie

Oudere berichten

Volg Taaldacht

  • Twitter
  • Facebook
  • Telegram
Een taalgeleerde kan zijn eigen spraak als het ware van buiten benaderen, haar aard bezien als een ding dat geen aanspraak op hem kan maken, en brede veranderingen van haar woordenschat en spelling voorstaan in het belang van handelsgemak of wetenschappelijke scherpte. Dat is één ding. Een grote dichter, die ‘zijn moedertaal liefheeft en erin gekoesterd is,’ kan er ook grote wijzigingen in aanbrengen, maar zijn veranderingen van de taal zijn gemaakt in de geest van de taal zelf: hij werkt van binnenuit. De taal die doorstaat heeft de veranderingen ook bezield.

C.S. Lewis

Germaanse liedkunst: een leidraad Germaanse liedkunst: een leidraad
De oude wijze van stafrijm in maat

Vergeten woorden Vergeten woorden
Teloor in de loop der eeuwen

Namen voor de nieuwe tijd Namen voor de nieuwe tijd
Herleving vanuit eigen taal

Nederlandse ruinstaven Nederlandse ruinstaven
Hernieuwing van een oude schat

Lastige leenwoorden Lastige leenwoorden
En hun vervangingen van eigen bodem

Nieuwste opmerkingen

  • Liuwe H. Westra op Van goud is gulden
  • Gaston Dorren op Van goud is gulden
  • Luc Vanbrabant op De Noorman lijdt het genadeloze noodlot
  • Olivier van Renswoude op Deze boom houdt heksen weg
  • Olivier van Renswoude op Deze boom houdt heksen weg
  • Van goud is gulden – Taaldacht op Verkleiningen
  • Johannes op Deze boom houdt heksen weg
  • Luc Vanbrabant op Deze boom houdt heksen weg

Oude namen van hier Oude namen van hier
Een kleine bloemlezing

Germaanse namen Germaanse namen
In hun Oudnederlandse en hedendaagse vormen

Namen van Nederlandse stammen Namen van Nederlandse stammen
Wat er schuilt achter latinisaties als Batavi

Germaans in het Frans Germaans in het Frans
Woorden uit de taal der Franken en andere Germanen

Latijns-Germaanse evenknieën Latijns-Germaanse evenknieën
Erfenis van de gemeenschappelijke voorloper

Latijns-Germaanse evenknieën Sanskriet-Germaanse evenknieën
Oorspronkelijk dezelfde woorden

Bekende Japanse woorden en namen Ons bekend Japans
Woorden, namen en hun letterlijke betekenis

De magie van het woord en de kracht van het beeld zijn samen met de emoties van klanken de oudste vormen van magie. De kleur van woorden, het gevoel dat daarachter zit, dat vind ik mooi. De zeggingskracht van beelden vind je terug in de oeroude symbolen. Woorden en beelden roepen gevoelens op en kunnen drijfveren worden.

Marten Toonder

Taaldacht

  • Voorzijde
  • Inhoudsopgave
  • Lijsten
  • Naslagwerken
  • Vragen & opmerkingen
  • Over ons

Blijf op de hoogte van nieuwe stukken

Voeg je bij 1.160 andere volgers

Of volg ons hier

  • Twitter
  • Facebook
  • Telegram
Mogelijk gemaakt door WordPress.com.
  • Volg Volgend
    • Taaldacht
    • Doe mee met 1.160 andere volgers
    • Heb je al een WordPress.com-account? Nu inloggen.
    • Taaldacht
    • Aanpassen
    • Volg Volgend
    • Aanmelden
    • Inloggen
    • Deze inhoud rapporteren
    • Site in de Reader weergeven
    • Beheer abonnementen
    • Deze balk inklappen
 

Reacties laden....