Alweer een tijd geleden was er een lezersverzoek om evenwoorden te bedenken voor werkwoorden die op -eren eindigen. Terwijl ik hiermee bezig was merkte ik dat dergelijke werkwoorden meestal worden vergezeld door een zelfstandig naamwoord (en vaak ook een bijvoeglijk naamwoord) van dezelfde stam. Zo staat naast combineren ook combinatie en naast informeren ook informatie.
Wie voor zo’n werkwoord een evenwoord wil verzinnen doet er goed aan ook meteen na te denken over het bijbehorende zelfstandig naamwoord. En andersom uiteraard. Zo worden ongelukkige en knullige afleidingen en samenstellingen voorkomen.
Om doelgericht te werken heb ik een bladzijde gemaakt waar de voornaamste van deze werkwoorden op een rij zijn gezet. Deze bladzijde is meteen ook een (losse) werkgroep voor iedereen die mee wil doen in het verzinnen van mooie en vooral ook bruikbare evenwoorden.
In de zuil hier rechts zal voor onbepaalde tijd een schakel naar de bladzijde/werkgroep staan. Het is de bedoeling dat belangstellenden dáár bijdragen. Uiteindelijk zullen de leenwoorden en evenwoorden verwerkt worden in een algemeen woordenboek hier op Taaldacht.
Dank u zeer!
Taaldacht 
Beste vrienden van het Nederlands,
Zelf was ik ook enkele maanden reeds bezig met een lijst van 1448 zogenaamd Nederlandse werkwoorden, die echter duidelijk uit het Frans komen. Van de totale lijst van ongeveer 11901 is dat ongeveer 12,5 honderdsten. We weten hier dat in het Noorden daar veel minder aan getild wordt, maar wij houden niet van het gebruik van de taal van de onderdrukkers. Inderdaad, bij jullie gaf het laatste specimen van de Napoleons niet zoveel problemen, integendeel, hij bedacht een degelijke regeer- en bewindvoering, die daarvoor niet bestond.
Als jullie me een rekenaarswoonplaats opgeven zou ik het lijstje graag in Excel doorsturen.
Ik meen dat ook een Vlaamse inbreng verrijking en scheppend vermogen kan bijdragen.
Hopelijk vinden jullie het ook goed, dat ik me afmeld en niet uitlog.
Hartelijke groeten,
Leo
Mortsel – Vlaanderen
Beste Leo,
Hartelijk dank voor het bericht. Wij nemen graag alle varianten van onze taal in beschouwing, en het Vlaams verdient meer aandacht. Inbreng van voorbij onze zuidelijke landsgrens kunnen we zeker waarderen.
De invloed van het Frans is inderdaad niet zo’n hekel punt in het noorden; wij worden nu eenmaal slechts sporadisch herinnerd aan de grieven der Napoleontische overheersing, terwijl de Angelsaksische invloed zienderogen toeneemt. Het Excel-bestand ontvangen wij graag, ofwel op kaspernijsen@hotmail.com, ofwel via de pagina ‘Over Taaldacht’.
Vriendelijke groet,
Kasper
Hallo Kasper,
Hartelijk dank ook voor je antwoord.
Als je weet dat wij in belgië steeds de meerderheid van de bevolking uitmaakten, het grootste deel van de belastingen binnenbrachten én brengen en moesten wachten tot na WOll om de eerste Vlaamse Universiteit te krijgen, dan begrijp je dat er iets hapert hier.
Natuurlijk wil ik het niet over iets anders hebben dan taal, op deze plaats.
Wisten jullie dat er een boek bestaat over de Geschiedenis van de Aldietsche beweging”, “Van Duinkerke tot Königsberg”? (Ludo Simons). Daarin wordt een zeer kleine tip gelicht van de sluier. Voornoemde beweging was voornamelijk geïnspireerd op de invloed van het Nederduits in de vorming van de Nederlandse taal. Het was in de periode dat Frankrijk in de Elzas nogal wat kloppen kreeg van de Duitsers (rond 1870) De tegenstanders van die beweging waren o.a. de belgicistische Henri Conscience, Charles De Coster en vele anderen. In die periode stonden onze (verplichte) sympathieën nogal onder Romaanse druk. Die won het dan ook en sindsdien spreekt men nog nauwelijks van de meer Germaanse invloeden in onze taal, en worden woorden eruit, ook zeer dikwijls vervangen door Gallicismen.
Toen ik enkele jaren geleden in Rijsel op vrijdagavonden wat Nederlandse lessen ging geven, vroegen mijn studenten me hierover meer dan ik had verwacht.
Wat bleek? De syllabi die ik gebruikte kocht ik in het Antwerpse, en waren eigenlijk cursussen in Nederlands voor anderstaligen. Meestal emigranten dus. Daarin werden ongelooflijk veel werkwoorden eindigend op -eren gebruikt (zoals jullie die noemen) De Franse Vlamingen vroegen me hoe het kwam dat er toch zoveel Frans in het Nederlands voorkomt. De vraag is niet zo gemakkelijk te beantwoorden, want:
Als je het -eren lijstje bekijkt, kan je er haast niet onderuit te bekennen dat die 1500 werkwoorden er niet rustig ingesijpeld kunnen zijn.
De taalgeschiedenis is daar zeer, zeer vaag over. Zelf vermoed ik dat er gemeenschappelijke commissies geweest zijn (tweede helft negentiende eeuw), die onder elkaar gewoon Frans spraken, en stiekem beslisten het grootste deel van de Franse werkwoorden in onze schoolboeken te flikkeren. Dat uitzoeken, wie daar de schuldigen van zijn, is bijna een hobby geworden.
Mijn lijstje dat eerst onstaan is in Rijsel, is nu vollediger geworden. Ik tracht met een aantal vrienden het te vervolledigen. Voor degenen die niet veel Franse praktijk hebben is dat moeilijker. Daarom wil ik natuurlijk ook jullie graag betrekken. In Nederland is het een beetje anders dan hier, maar denk eraan, dwepen met de taal van anderen, is van alle tijden. De romeinen gebruikten het Grieks reeds als ze zich in hun eigen taal te beperkt voelden.
Het hulpje dat jullie aanbrachten is wel goed bedacht, maar zelf probeer ik stelselmatig zoveel mogelijk woorden van eigen oorsprong te vinden, voor de afgrijselijke franskiljonismen die door onze strot geramd werden en nu “gewoon” klinken.
Ik zend het excel blaadje, met lijst, naar Kasper en hoop dat jullie er gewoon een, of meerdere kolommetjes willen aan toevoegen, met eventueel hier en daar een bijdrage of suggestie. Of herbenoem het en vul andere namen in de kolommen in. Dan kunnen we alles af en toe naast elkaar leggen. Haast zit er niet in. Wel tracht ik om een gedegen en volledig werkwoordenlijst samen te stellen, die achteraf misschien kan publiek gemaakt worden. Voor vele schrijvelaars zou het van pas kunnen komen. Wellicht zou een wekelijks/maandelijks rubriekje op jullie webstek ook wel mooi zijn. Bv. met telkens alle ww. die beginnen met een bepaalde letter, de volgende maal een andere letter, enz.
Met dank om me op de hoogte te houden van jullie suggesties en meningen,
Hartelijke groeten,
Leo, uit Mortsel in Vlaanderen.
naschriftje: Omdat ik zeker ben dat ik zelf ook af en toe een steek laat vallen, verontschuldig ik me wel daarvoor, maar ben daar niet te beschaamd over, om niet te durven schrijven.
Hallo Kasper,
Toevallig vind ik je berichtje hier. Zelf kom ik hier niet zoveel, maar vermoedelijk heb je me reeds lang gelezen op het forum van het Taalonzingenootschap. Daar pleeg ik meer over mijn stokpaardje. Al is het soms pijnlijk. Voor beide partijen dan wel.
Toch vriendelijke groeten,
Leo uit Vlaams Mortsel,
Je weet wel, waar ze liever vruchtensap drinken dan Gu de Rans.