In de jaren dertig zijn in een grootse archeologische vondst in het Engelse gebiedje Sutton Hoo twee 7e eeuwse Angelsaksische begraafplaatsen ontdekt, waaronder een scheepsgraf van (waarschijnlijk) een koning. Een van de vele voorwerpen was een indrukwekkende helm, waarvan hieronder een replica te zien is.

U zou het misschien niet zeggen, maar het woord helm, een algemeen Germaans woord, bevat eigenlijk een achtervoegsel. Het is namelijk een heel oude afleiding van de stam van helen ‘verbergen, beschutten’, op dezelfde wijze zoals bloem bij bloeien hoort, en doem bij doen.

Maar deze helm heeft ook een zorgvuldig gemaakt masker, en zo kom ik op een woord dat ik heel graag opnieuw in gebruik zie, namelijk grijm. Dat is de voortzetting van Middelnederlands grime ‘masker’, dat op diens beurt van Oudgermaans *grīman komt (of diens vrouwelijke variant *grīmōn). Hiervan stammen ook Oudhoogduits grīmo, Oudengels gríma, Oudsaksisch grīma, Oudfries grīme en Oudnoords gríma. In al deze talen betekende het meestal ‘masker’, maar soms ook ‘helm’.

Overigens is het woord ook in het Frans terechtgekomen, via de Germaanse Franken die Frankrijk stichtten. In die taal is een afleiding ontstaan die weer in het Nederlands is beland: grimas. En in het Middelnederlands is het episch dierdicht Van den vos Reynaerde overgeleverd. Daarin speelt de wolf Isengrim een grote rol. Zijn naam betekent ‘ijzeren masker’.