Herfst

Zegel is alweer bijna om en herfst is begonnen. Bladeren kleuren en vallen van hun bomen en winter zal volgen.

Het woord herfst slaat eigenlijk op de tijd van het plukken, op de oogsttijd. Het komt net als Duits Herbst, Engels harvest en Fries hjerst van Oudgermaans *harbistaz (Zweeds höst en Noors høst komen van de variant *harbustaz) en is in de verte verwant aan onder andere Latijn carpere ‘plukken’ –denk aan carpe diem ‘pluk de dag’– en Grieks καρπός (karpós) ‘vrucht’.

Maar er zijn nog veel meer verwante woorden. Voornoemde woorden komen namelijk van dezelfde oude wortel als scheren, schaar, scheur en waarschijnlijk ook scherp. Vermoedelijk zijn ook verwant Middelnederlands hare ‘scherpe wind, scherpe doordringende kou’ en haren ‘scherpen van de zeis’. Bovendien is mogelijk ook verwant één van meerdere Oudgermaanse woorden voor ‘zwaard’, namelijk *heruz, vanwaar Oudsaksisch heru- (in samenstellingen), Oudengels heoru, Oudnoords hjörr en Gotisch haírus.

Overigens bestond er in het Oudgermaans nog een ander woord voor ‘oogst’, namelijk *azaniz/*asaniz, vanwaar o.a. Middelnederlands arne en Oudnoords önn. Het komt ook voor in het eerste lid van Oudnederlands aranmānoth ‘augustus’ en verouderd Nederlands arenmaand id., letterlijk ‘oogstmaand’. Een werkwoordelijke afleiding van dit Oudgermaanse woord is te zien in Middelnederlands arnen ‘oogsten, inzamelen’ en Engels to earn ‘verdienen’. Zie ook Duits Ernte ‘oogst, opbrengt’ als afleiding bij zo’n werkwoord.

3 gedachtes over “Herfst

  1. Weer een woord dat ik zeker zal gebruiken ‘ARNEN’ voor oogsten
    In het dialektwoordenboek van Weijnen tref ik ook een woord :
    AREND,OORN aan.Dit is een spits aanhechtingsdeel v

  2. Arnen is een prachtig woord voor oogsten. In het dialektwoordenboek van Weijnen vond ik ook :AREND,OORN met de betekenis van spits
    aanhechtingsdeel van werktuigen (vb een zeis). Houdt er misschien verband mee.
    Voor oogst of opbrengst van de oogst bestaat er nog een woord
    ‘SCHAAR'(iets wat iemand beschoren is).O zoete moedertaal

Geef een reactie

Vul je gegevens in of klik op een icoon om in te loggen.

WordPress.com logo

Je reageert onder je WordPress.com account. Log uit /  Bijwerken )

Twitter-afbeelding

Je reageert onder je Twitter account. Log uit /  Bijwerken )

Facebook foto

Je reageert onder je Facebook account. Log uit /  Bijwerken )

Verbinden met %s

Deze site gebruikt Akismet om spam te bestrijden. Ontdek hoe de data van je reactie verwerkt wordt.