Op deze webstede wordt zo nu en dan gewag gemaakt van een zeker gebrek aan aandacht voor onze vaderlandse taal. Nu kunnen we dit, als we ermee instemmen, wijten aan onverschilligheid voor ons literaire en historische verleden. Dat lijkt mij niet geheel onterecht, maar er zijn volgens mij ook krachten in het spel die meer met economische dan met culturele omstandigheden te maken hebben.

Een schrikbarend deel van de taaluitingen die we dagelijks om de oren krijgen, bestaat uit verwoede pogingen om een product of dienst te slijten. “Sinds ik Tandwitter gebruik, heb ik nooit meer last van smoezelige tanden!” Behalve de jeugdige kijker, zal niemand in de veronderstelling zijn dat het reclamemodel dat deze boude uitspraak doet, daadwerkelijk bekeerd is tot het Tandwitter-evangelie.

De dame in kwestie staat, met andere woorden, te liegen. Nu zullen sommigen ‘liegen’ graag vervangen door ‘acteren’ – op zich een slimme marketingstrategie. Maar wanneer iemand acteert, hebben we afgesproken dat we zijn woorden niet letterlijk nemen. Belangrijker nog: een acteur gebruikt de taal om iets uit te drukken, te communiceren, een verhaal te vertellen dat het waard is verteld te worden – een reclamemaker enkel om geld te verdienen.

Iedere keer dat wij de taal gebruikt zien (of erger nog: zelf gebruiken) zonder de waarachtige behoefte een gevoel of gedachte uit te drukken, iets zinnigs over te brengen, zonder dat we ons verbonden voelen met de woorden, brokkelt er iets af van ons respect voor haar kracht en schoonheid. Door de moderne vloedstroom aan marketingleugens raakt ons taalgevoel ontstemd.

Zo dreigen we onze verbinding met de woorden te verspelen; en op den duur zullen ze hun kracht verliezen om de muren tussen mensen te slechten.

Maar gelukkig behoort de taal niet toe aan professionele leugenaars. Zij is nog steeds een zaak van grote schoonheid, en we kunnen ons taalgevoel weer op klank brengen door te luisteren naar de stemmen van schrijvers en dichters uit heden en verleden, en door haar zelf te blijven gebruiken als een kunstwerk en krachtig instrument om waarheid te spreken.

Zoals de Engelse Dichter (1564-1616) ons meegaf in het slot van een van zijn grootste werken:

The weight of these sad times we must obey:
Speak what we feel, not what we ought to say.

Eén last is deze droeve tijden opgelegd:
Te zeggen wat wij voelen, niet wat de wereld zegt.