Al hun kracht en pracht ten spijt, er is iets droefs aan het stille, gedragen bestaan van bomen. Ze hebben alles maar te harden, van rot en dorheid tot storm en strengheid, en zijn ten slotte weerloos als de bijlen komen bijten en de zagen komen rijten. De meesten met een kroon van bladeren zijn gedoemd die ieder jaar te verliezen, zij het waardig in weelde van kleuren. Hoe roerig het ook achter hun basten mag zijn, waar hun sappen vloeien, ze lijken maar lijdzaam te leven. Bomen treuren, is met enig recht te zeggen, en een treurend mens is als een boom gestemd.

Het vergelijken van mensen met bomen is van alle tijden, en dat blijkt ook in onze taal, met gezegden als de appel valt niet ver van de boom en hoge bomen vangen veel wind. We noemen een grote, stevige man een boom van een vent en spreken van onze wortels en van stammen en de telgen (eigenlijk ‘takken’) die daarvan afstammen. En wie allang geen jonge loot meer is en de beste dagen heeft gehad zit in de herfst des levens, naar het lot van loofbomen in het najaar. Onze taal zou wel eens meer van zulke vergelijkingen met bomen kunnen bevatten, zonder dat we daar erg in hebben, en een daarvan is wellicht het woord treuren.

Nu hebben wortelkundigen voor treuren al bedacht dat het in de Middeleeuwen in de “mystieke literatuur” is ontleend aan de voorloper van Duits trauern, dat vroeger naast ‘droevig zijn’ ook ‘het hoofd laten hangen’ en ‘de ogen neerslaan’ betekende, en dat dit hoort bij een groep woorden die met vallen en storten te maken hebben. Ik zal u niet lastig vallen met de fijnigheden en de deugd en ondeugd van deze duiding, en gelijk melden dat ik liever aan een andere oorsprong denk.

Want mede gezien de wat droeve zijde van het boomse bestaan die ik hierboven heb beschreven valt er wat voor te zeggen dat treuren en trauern verwant zijn aan een oud woord voor ‘boom’, en wel de voorloper van Engels tree en Noors tre. In onze streken is dit woord jammer genoeg uitgestorven, en zou het nu (het) trie luiden. Wel hebben we nog het verwante teer – teer kan men winnen door hout te verhitten.

Bij dit oude woord voor ‘boom’ horen nog enkele andere woorden, die bovendien het treurige van bomen nog eens benadrukken: Oudnoords tros, voor een halfvergane, dorre tak, en Oudengels trús, voor takken, twijgen en bladeren die op de grond zijn gevallen en als brandstof kunnen worden gebruikt. Het eerste woord beantwoordt mogelijk aan Nederlands tros, het andere waarschijnlijk aan Westvlaams truis en Gronings troest, beide naar een tros verwijzend.

Nu houdt u misschien voor mogelijk dat ook triest hiermee verband houdt, en het valt u niet kwalijk te nemen gezien de gelukkige overeenkomst in klank en begrip. In dit geval hebben geleerde boekenwurmen evenwel gelijk in hun stellen dat het langs Frans triste is ontleend aan Latijn trīstis, dat zonder twijfel niet verwant is aan ons mooie boomwoord.

Wel verwant ten slotte zij trouw, te weten een band zo sterk als een boom. En dat mag ook gelden voor troosten, dat vroeger sloeg op de sterkte en betrouwbaarheid die men te bieden had. Weest u, beste lezer, daarom als een boom in kracht en pracht, maar laat het treuren vooral aan hen over.