Wanneer in The Lord of the Rings de koning van Rohan na lange tijd zijn zwaard weer in hand krijgt—en zo uit zijn sluimer komt—wordt hij begroet met de woorden westu Théoden hál! Het is een vorm van een ooit gangbare heilwens uit de Germaanse oudheid. Lees verder “De Germaanse heilwens”
Deze winter verschijnt The War of the Rohirrim, over de strijd tussen Rohan en Dunland in de wereld van Tolkien. De hoofdrol is hier nu overgedragen van koning Helm aan zijn dochter. Ze is naamloos in het boek, heet Héra op het doek. En die naam wringt. Lees verder “De dochter van Helm Hamerhand”
Hoe dichterlijk dat juist van het woord boom de groei en oorsprong maar lastig na te gaan zijn. Helder echter is het lange verleden van het evenwoord trie, dat in zijn reine verschijning in ons taalgebied beperkt is tot een oord aan de zuiderzoom. Lees verder “Een verhaal van boom en trie“
Een oude, eenzame man slijt zijn dagen dolend in gemis van heer en hal, van vrienden gevallen in strijd, maar vertrouwt in God. Zo gaat het Oudengelse gedicht dat bekend staat als The Wanderer en hier nu naar het Nederlands vertaald is. Lees verder “De doler: een vertaling in stafrijm”
Een oud woord hervonden is als een erfstuk ontvangen, te meer als het lang geleden in eigen taal gewrocht is. Werd het ooit door dichters gebruikt om verheven stijl in stafrijm te drijven? Een zo’n kleinood luidt boor en beduidt ‘hoog, verheven’. Lees verder “Onder bore gevel”
Als enige hier inheemse loofboom die ’s winters niet zijn blad verliest zal de hulst van enige betekenis geweest zijn voor onze voorouders, misschien wel heilig zoals de groenblijvende sakaki nog steeds is in het Japanse volksgeloof. Maar de hulst heeft nog een ander kenmerk: stekels. En daar is die wel naar vernoemd. Lees verder “De immergroene, vinnige hulst”
Sinds de verschijning van The Lord of the Rings van J.R.R. Tolkien is in al die jaren maar één Nederlandse vertaling uitgegeven, het bekroonde werk van Max Schuchart. Gezien de invloed en taalkundige diepgang van het boek kunnen we ons afvragen of een andere poging geen kwaad kan; een die bijvoorbeeld geen elfen maar elven heeft. Lees verder “De Heer der Ringen: Tolkien opnieuw vertaald”
Onze tijdrekening kan tergen, hoe het nieuwe jaar begint op geen stonde van hemels belang en hoe de maandnamen geen diepere betekenis in onze taal hebben. Het kan anders, bijvoorbeeld met een jaar van zestig weken zonder zaterdag en vijf tot zes dagen ter viering van de zonnewenden. Lees verder “Zonnewende, jaarwisseling en de zesdaagse week”
Op een vredige stede onder grote bomen is de grond bij plecht gewijd. Een houten gebouw zal verrijzen, gesmukt met smaak en mate, als gelegenheid tot bezinning op het goddelijke en het wild. Een naam ontbreekt nog, maar er is gelukkig een schat aan woorden om een goede mee te maken. Lees verder “Hof, harg en hal: het heten van heiligdommen”
De Denen, vanuit hun bakermat in Zuid-Zweden, veroverden tegen het einde van de oudheid een aanzienlijk deel van de Engelfriese wereld dat sindsdien Denemarken heet. Zo was de mening van de welbekende Engelse schrijver en hoogleraar Oudengels J.R.R. Tolkien. Lees verder “Tolkien, Denemarken en de Engelfriese wereld”
In het jaar 1066 kwam de wijkingtijd voorgoed ten einde toen een Noors leger van vele duizenden zielen op Engelse bodem werd verrast en verslagen in wat in eigen taal een orrosta genoemd werd. Dat Oudnoordse woord voor ‘veldslag, strijd’ staat te boek als van onbekende herkomst maar blijkt goed te begrijpen als een evenknie van ons eigen ernst. Lees verder “Strijd is bittere ernst”
Taaldacht 