Inmiddels is de storm weer gaan liggen, maar enkele jaren geleden woedde er een hevig debat over de al dan niet tragische teloorgang van de puntkomma. Met name in Engels- en Franstalige media was een ieder die het woord semicolon of point-virgule in de mond nam zijn leven niet meer veilig. Het debat werd aangezwengeld door Fransen die hun onverbeterlijke taalpurisme nu eens op de leestekens wilden botvieren: de naderende ondergang van de puntkomma zou te wijten zijn aan de verderfelijke invloed van Angelsaksische taalvandalen. Les rosbifs zijn immers veel te ruw en onbehouwen – met hun slechte bier en barbaarse eetgewoontes – om zo’n elegante en subtiele uitvinding als de puntkomma op waarde te kunnen schatten.

De Engelsen en Amerikanen lieten dit uiteraard niet op zich zitten en sloegen genadeloos terug: de puntkomma is het meest verwijfde, krachteloze, afzichtelijke, en volkomen nutteloze leesteken dat ooit uitgevonden is, aldus de Engelstalige consensus. Amerikanen in het bijzonder beschouwen puntkomma’s als de as van het kwaad onder de leestekens. Zo geeft schrijver en blogger James Scott Bell hetzelfde gezonde advies over de puntkomma als over de aubergine (‘te allen tijde vermijden!’) en volgens de immer eloquente Kurt Vonnegut hebben we te maken met een hermafrodiete travestiet zonder enig bestaansrecht. Het is kortom niet alleen een cultureel, maar ook een sexueel geladen symbool geworden; echte mannen, aldus de Amerikanen, gebruiken geen puntkomma’s.

Hoewel ik begrijp dat puntkomma’s niet thuis horen in het realistische, hard-boiled proza van veel moderne schrijvers, waarin korte en krachtige zinnen als mitrailleurkogels op de lezer afgevuurd worden, zijn ze onmisbaar voor een meer soepele, flexibele en bedachtzame stijl. Ze maken lange en toch gestructureerde zinnen mogelijk, een kalm en toch stromend ritme waarin het leggen van verbanden aan de verbeelding van de lezer overgelaten wordt. Het zou dan ook zonde zijn als ze geheel verdwijnen uit onze taal; leestekens zijn als rustpunten of tempomarkeringen in muziek, met elk hun eigen effect op de stroom van woorden en gedachtes en elk met hun eigen kwaliteiten en toepassingen. Lewis Thomas, een zeldzame Amerikaanse beschermer van deze bedreigde diersoort, beschrijft mooi hoe puntkomma’s een lezer kunnen bijstaan:

Soms vang je in een lange zin een glimp op van een naderende puntkomma, en dan voelt het alsof je een steil pad door het bos beklommen hebt en bij een bocht in de verte een houten bankje ontwaart, een plek waar je even kunt uitrusten en op adem komen, alvorens je de weg naar het eindpunt vervolgt.