Terwijl Engelse spelling een dampende puinhoop is, met herhaalde roep om ingrijpende hervorming, kunnen wij achterover leunen en lachen. We twisten over kleine dingen, zoals de noodzaak van een tussen-n, maar al met al is onze schrijfwijze redelijk eenduidig en klankgetrouw. En toch, voor het Nederlands zou ik alleen al voor het oog eens wat flinke wijzigingen willen voorstellen, te beginnen met de mijding van aa, ee, oo en uu. Lees verder “Nadänken over spelling”
Een van de eigenaardigheden van het Nederlands is het schrijven van v- en z- waar de zustertalen f- en s- hebben. Onze taal heeft bijvoorbeeld zoeken en vinden, tegenover Fries sykje en fine, Noors søke en finne, Engels seek en find en Duits suchen en finden. Onze spelling volgt daarmee een klankverschuiving die zich in de Middeleeuwen in delen van de Lage Landen heeft voltrokken: toen de oorspronkelijke Germaanse klanken [f] en [s] aan het begin van veel woorden veranderden in [v] en [z]. Maar deze ontwikkeling is de laatste eeuw weer aan het omdraaien, waardoor het niet onredelijk zij om binnen afzienbare tijd, hoe gek het nu ook mag lijken, over te gaan op spellingen als soeken en finden.
Afgelopen woensdag kreeg Antoine Bodar bij Knevel & Van den Brink kort de gelegenheid zich te beklagen over de toestand van de Nederlandse taal. Als Bodar iets te zeggen heeft luister ik altijd aandachtig – gewis om zijn inzichten, maar ook omdat ik weinig mensen ken die zo zorgvuldig en welluidend Nederlands spreken.
De Nederlandse spelling sluit, in vergelijking met de Engelse spelling, goed aan bij de gesproken taal. Een grote uitzondering hierop is, zoals wij al mochten bevinden, dat wij een -d blijven schrijven waar wij al eeuwen een [t] uitspreken, zoals in daad en wijd. Het uitblijven van spellingwijzingen heeft meestal praktische, maar vaak ook etymologische redenen; woorden mogen zo een deel van hun geschiedenis tonen. Veel Engelse woorden bezitten door hun achterhaalde, archaïsche spelling wellicht meer karakter en geheimzinnigheid, althans in de ogen en oren van mensen die veel over taal nadenken. Men schrijft bijvoorbeeld in navolging van oude uitspraak lane of fire, maar zegt inmiddels iets anders.
Inmiddels is de storm weer gaan liggen, maar enkele jaren geleden woedde er een hevig debat over de al dan niet tragische teloorgang van de puntkomma. Met name in Engels- en Franstalige media was een ieder die het woord semicolon of point-virgule in de mond nam zijn leven niet meer veilig. Het debat werd aangezwengeld door Fransen die hun onverbeterlijke taalpurisme nu eens op de leestekens wilden botvieren: de naderende ondergang van de puntkomma zou te wijten zijn aan de verderfelijke invloed van Angelsaksische taalvandalen. Les rosbifs zijn immers veel te ruw en onbehouwen – met hun slechte bier en barbaarse eetgewoontes – om zo’n elegante en subtiele uitvinding als de puntkomma op waarde te kunnen schatten.
De trouwe lezer weet dat ik mij het afgelopen jaar heb verdiept in het Gronings, oftewel het geheel van de Groninger streektalen. Mijn hoop is dat ik uiteindelijk zelf ook vloeiend Gronings zal kunnen. Waarom is dat, afgezien van mijn algemene belangstelling voor taal en talen? Wel, omdat ik in Groningen ben getogen en woon, en omdat mijn wortelen in deze streken liggen – die wil ik niet verloochenen. Doch ook omdat ik heb ontdekt dat ik het Gronings domweg aangenaam en bijzonder vind, zowel in klank als in woordenschat, al bestaan er wat mij betreft mooiere en minder mooie vormen van Gronings.
Als er zoiets bestaat als een misdaad tegen de taligheid, dan is de woordspeling-door-spelling er zeker een. Ik doel hier niet op de zogenaamde SMS-taal, waarin we voorbeelden vinden als ff w8n in plaats van even wachten, al gaat zulks ook door merg en been bij de meeste taalliefhebbers. Ik doel op een kunstgreep die vooral op namen wordt toegepast.
