Enkele jaren geleden stuitte ik op de webstek van iemand die met veel bevlogenheid alternatieven voor leenwoorden bedacht en verzamelde. Een van zijn vondsten was taluw, als ander woord voor ‘computer’. Ik vond het woord welluidend en tot de verbeelding spreken. Het leek ietwat uitheems, maar toch Nederlands genoeg, en scheen mij toe als een echte náám, niet zo maar een toevallig woord.
Het woord taluw is gemaakt naar voorbeeld van IJslands tölva ‘computer’. Op diens beurt is tölva gemaakt naar voorbeeld van völva ‘zieneres, eigenlijk: die bij de staf hoort’. Wat voor staf dat is, is niet helemaal duidelijk; het zou een spinrokken kunnen zijn geweest. Hoe dan ook, zoals völva (Oudgermaans *walwōn) van völr ‘staf’ (Oudgermaans *waluz) is afgeleid, zo is tölva van tal ‘aantal, berekening’ (Oudgermaans *talan) afgeleid. Deze laatste groep is van dezelfde wortel vanwaar onze woorden getal, tellen en taal komen. Een tölva, en dus een taluw, is dus ‘dat wat bij berekening, bij getallen hoort’. Dat is inderdaad wat een computer is.
Heel mooi ja! De vraag is echter of dit een geoorloofde manier is om nieuwe woorden te smeden. Het lijkt mij dat de meeste mensen niet meteen in de gaten zullen hebben hoe het gevormd is (dat -uw eigenlijk een oeroud achtervoegsel is) of aan welke andere woorden het verwant is. Aan de andere kant: het is voldoende als mensen het woord mooi en bruikbaar genoeg vinden.
Maar er bestaat dan wel enigszins een kloof tussen de woordensmid, die op kunstige en soms onnavolgbare wijze nieuwe woorden smeedt, en de gewone spreker, wiens kennis wat oppervlakkiger en gevoelsmatiger is. Is dat een probleem? Ik denk het niet. Wat mij betreft is het goed als iedere taal haar woordensmeden heeft, die regelmatig hun vondsten erin loslaten. De gewone sprekers kunnen dan zien of ze er wat mee kunnen. Het zou in elk geval wel de taal levendig en vruchtbaar houden. En het zou ons verlossen van de vele nieuwvormingen die, hoewel doorzichtig, wat mij betreft vaak meer gekunsteld en hakkelig overkomen dan een welluidend woord als taluw.
Taaldacht 
We hebben een Shakespeare nodig. 😉
Taluw klinkt inderdaad mooi en doet aan peluw denken. “Rekenaar” is in elk geval eenvoudiger en minder tot de verbeelding sprekend.
Bij taluw zit ook nog die associatie met taal; een mooie verwijzing naar de programmeertalen die wezenlijk zijn voor computers. Dan vind ik rekenaar nog te simpel.
Overigens doet het woord mij vooral aan zwaluw denken. 😉
Taluw klinkt niet hip. Zelf een beetje saai. Ambtelijk. Het doet me denken aan baljuw. Anderzijds zou het wel mooie gedichten opleveren. Taluw, zwaluw, schaduw.
Dan heb ik liever een dichterlijk woord dan een hip woord, denk ik.
Ik denk overigens dat het aantal mensen dat het woord baljuw kent met de dag afneemt, waardoor zo’n associatie ook zal verdwijnen.
‘Taluw’ is een mooi woord. ‘Rekenaar’ kleeft het probleem aan dat de hedendaagse computer (ik was heel even geneigd taluw te zeggen) veel meer toepassingen kent dan alleen het rekenen. Zo gebruiken we de computer ook om gedachten te ordenen en die vervolgens te publiceren. Ook rekenen is een vorm van ordenen. Wellicht kunnen we alle toepassingen van de computer onder diezelfde noemer van ordenen brengen. Een computer is zo bezien meer dan een rekenaar, namelijk een ordenaar. Men denke ook aan het Franse ‘ordinateur’. Onvermijdelijk kent de computer ook onordelijke toepassingen (verstrooiing van allerlei soort, maar ook virussen en wat dies meer zij), die zijn dikwijls echter zo ordinair dat er een zekere orde in te ontwaren is.
Dat bezielt mij tot bottere bouwsels zoals schiktuig ‘apparaat dat (rang)schikt’. 🙂
Persoonlijk vind ik de computer niet mooi genoeg voor het schone woord taluw, maar misschien dat hij zich er aan kan optrekken.
Michiel: misschien moesten ze eens mooie taluwen maken?.
Niet dat dit precies is wat ik bedoel, of dat het mijn smaak is, maar om een idee te geven:
Maar misschien is het hele voorwerp niet romantischer te maken dan ie is…
Taluw is geen schoon woord. Echter wil dit gebruikt en begrepen gaan worden door Nederlandtaligen zal de massamedia er iets mee moeten gaan doen. Zo zijn wij ook allen aan woorden als shirt, date, game enz enz gekomen. Weet alleen niet of we nu zo blij moeten zijn met de gegeven voorbeelden 🙂
Taluw geen schoon woord? Wat schort eraan?
En ja, de massamedia spelen een grote rol. Wellicht dat het uiteindelijk op pure wilskracht en voorbeeldigheid aankomt.
Weer een goede vondst, die ik al vroeger op de webstek van Guus Croonen had gelezen.Het woord ‘taluw’ behoort voorlopig tot mijn
passieve woordenschat. Voor computer gebruik ik nu al ‘rekentuig’.
Het woord ‘rekenaar’ zoals in het Zuid-Afrikaans wijst inderdaad meer op een persoon, terwijl ‘rekentuig volgens mij meer op het voorwerp slaat.Dit in overeenstemming met woorden zoals vliegtuig, heftuig,zweeftuig enz..
Maar ‘taluw’ zal ik zeker koesteren.