Kleurrijke boodschappers

Hoewel het begin van de lente nog ver weg lijkt, zijn de eerste krokussen en narcissen alweer verschenen. Behalve hun weelderige kleuren en geuren, brengen de lentebloemen ook de Griekse mythen in herinnering waar hun schone namen aan ontleend zijn: legenden van jongelingen als Narkissos, Krokos en Hyakinthos, die verstrikt raakten in goddelijke aangelegenheden en, eer nog de zomer van hun leven aanbrak, stierven in de schoonheid der jeugd – net als de bloemen waarin ze voortleven. Een heel ander verhaal vertelt de iris, de kleurrijke boodschapper der goden op wier komst we nog enkele maanden moeten wachten.

De iris is in het bijzonder interessant omdat haar naam zaken verenigt die we niet langer gewoon zijn met elkaar in verband te brengen. Behalve voor de bloem gebruiken we het woord iris namelijk ook voor dat deel van ons oog waarvan de kleur bij ieder mens verschilt, een eigenschap die ons onderscheidt van de meeste diersoorten. De geleerden die het woord in de 16e eeuw hiervoor aanwendden dachten allicht aan de associatie van de iris met bonte kleuren, maar wellicht zagen ze de wisselende kleur van het menselijke oog tegelijkertijd als een weerspiegeling van het eigene in iedere mens: zijn of haar unieke geschenk van de goden.

De Grieken van wie we het woord overnamen dachten bij ‘iris’ immers niet enkel aan de bloem, maar ook aan de godin die boodschappen placht over te brengen tussen mensen en goden. Zij verscheen aan mensen als de regenboog – eveneens met ‘iris’ aangeduid – die hemel en aarde met elkaar verbond en bij Vondel nog “het kleed van Iris” heet; eenzelfde symboliek vinden we in het Bijbelse verhaal van Noah. Wanneer we het woord ‘iris’ herleiden tot de mythische Iris vinden we de kleurrijke bloem weer verbonden met zowel het gekleurde deel van onze ogen als de even veelkleurige regenboog: eens brachten ze de mens op aarde boodschappen over uit de hemelse woningen der goden, die inmiddels reeds lang verlaten zijn.

Geef een reactie

Vul je gegevens in of klik op een icoon om in te loggen.

WordPress.com logo

Je reageert onder je WordPress.com account. Log uit /  Bijwerken )

Twitter-afbeelding

Je reageert onder je Twitter account. Log uit /  Bijwerken )

Facebook foto

Je reageert onder je Facebook account. Log uit /  Bijwerken )

Verbinden met %s

Deze site gebruikt Akismet om spam te bestrijden. Ontdek hoe de data van je reactie verwerkt wordt.