Vergeleken met de Oudengelse en de Oudnoordse overlevering is de Oudfriese overlevering maar bescheiden. De meeste teksten betreffen rechtspraak, en daar schittert het Oudfries in, maar de weinige verhalen en verhandelingen die het uiteindelijk hebben gered verbleken in kunstigheid bij die van de Oudengelse en Oudnoordse overlevering. Er is geen Oudfriese tegenhanger van Béowulf, geen tegenhanger van de Völuspá of van de Heliand; er is hoe dan ook geen Oudfries werk in stafrijm, de oude Germaanse dichtvorm, of enig waar heldendicht.

Maar in de Oudfriese overlevering zijn wel nagalmen te vinden van aloude Germaanse tijden, onder andere in de vorm van zeldzame woorden, weergaven van rechtsgang, en aanwijzingen naar een verloren mythologie.

Zo vangen we ook in het korte verhaal Van de koningen Karel en Radbod (in het Oudfries Fan thá koningen Karle ande Rêdbád) glimpen op van een wereld die wij nauwelijks meer kennen. Glimpen die al in de tijd dat dit verhaal werd opgeschreven (eind vijftiende eeuw) aan de meeste, zo niet alle toehoorders voorbij zullen zijn gegaan.

Het verhaalt vertelt van gebeurtenissen eeuwen tevoren, hoe de zeven Zeelanden (sawen Sêland), dat wil zeggen de zeven Friese kustlanden, tot hun landrecht zijn gekomen. Karel de Grote, koning der Franken, heeft de landen der Friezen weten te onderwerpen en gebiedt de Friese ezigen (ásegan ‘volksrechters’, letterlijk ‘wet-sprekers’) tot een hervatting van de rechtsgang. Maar de twaalf ezigen verzaken en eindigen bij wijze van godsoordeel op een onbestuurbaar schip. Wat vervolgens gebeurt lijkt een vermenging van Christelijke en Germaans-heidense elementen te zijn. Het betreft de leer en doem van de Dertiende Ezige.

U kunt het hier lezen, want ondergetekende heeft het voor u vertaald vanuit het Oudfries. Zie noot onderaan.

Een zeer belangwekkende (aardrijkskundige) naam die in het verhaal wordt genoemd is Oudfries Eswei. De oude manuscripten hebben geen accenten ter weergave van lange klanken, maar het is aannemelijk dat wij hier Éswei moeten lezen; spreek uit [EES-wei]. Dit woord is dan te duiden als de voortzetting van ouder *Ésaweg, waarbij *ésa het meervoud is van *ós dat van Oudgermaans *ansuz ‘(heidense) god’ komt. Dat Germaanse woord vinden we ook nog terug in bijvoorbeeld Oudengels ós (mv. ésa!) en Oudnoords áss (mv. æsir). Zo betekent Éswei ‘godenweg’, met als Nederlandse vorm Einzeweg. Onder welke omstandigheden deze naam tot stand is gekomen blijft dan nog duister, maar zeker is dat de naam tegen de tijd dat het verhaal werd opgeschreven niet meer als betekenisvol werd herkend door de toehoorders.

Dan nog een opmerking over de naam Rêdbád. Hier bestaat namelijk een misverstand over. Deze Oudfries naam is de voortzetting van Oudgermaans *Rēdabaudiz ‘beraden gebieder’, oftewel ‘verstandig heerser’. De Nederlandse voortzetting is Raadbood, of zoals gebruikelijker in samengetrokken vorm: Radbod. Nu wordt voor het Nederlands vaak de vorm Radboud gebruikt, maar dat is eigenlijk een andere naam, teruggaande op Oudgermaans *Rēdabalþaz, welke in het Oudfries geleid zou hebben tot Rêdbald.

Lees hier over de koningen Karel en Radbod en over de leer en doem van de Dertiende Ezige.