Dankzij de Romeinen is in alle Germaanse talen een vorm van toren gangbaar, maar dat zegt niet dat men in onze streken eerder geen weet van rijzig bouwen had. We bekijken wat noordelijke woorden voor torens, waarvan een zeer oud lijkt: Oudhoogduits urrea. Lees verder “Germaanse woorden voor torens”
Ons verwantschapswoord sibbe, de evenknie van Engels sib in sibling, was ooit verbonden met gedachten over vrede en verzoening en kon oorspronkelijk wel eens naar achting en zorg verwezen hebben, net zoals de vergeten volksbenaming diede. Lees verder “Het belang van sibbe”
In de vroege middeleeuwen, eerst in het Frankenrijk, verschijnt er een woord voor ‘bos’ en ‘koninklijk jachtgebied’ in vormen als Latijn forestis en Oudhoogduits forst. Wat betekende het eerst en is het van Romaanse of toch Germaanse oorsprong? Lees verder “Het boswoord vorst“
De kat krijst, mauwt, spint, sluipt, slaat, bijt, blaast en bolt de rug. Naar een van die kenmerken zou kat een verwijzing kunnen zijn, maar welk is onwis. Het is zelfs de vraag uit welke taal het woord afkomstig is en hoe het zich verhoudt tot onder meer Latijn cattus. Wat kunnen wij nog ontdekken? Lees verder “Katten zullen katten”
Eenzaamheid, verlatenheid, onherbergzaamheid, woestenij—er bestond ooit een enkel woord voor: eenode, de evenknie van Duits Einöde. Met zijn vergang werd ook een bijzonder achtervoegsel weer wat zeldzamer, een dat ook buiten het Germaans aan te wijzen is, bijvoorbeeld in Latijn barbātus ‘bebaard’. Lees verder “Wat een eenode”
Lang voordat geleerden inzagen hoe allerhande talen van Europa tot in India afstammen van een enkele taal, het Indo-Europees, was er verwondering over de overeenkomsten en verschillen tussen talen. Zo moet het ook gegaan zijn met Romeinen en Germanen, toen ze eenmaal elkaars spraak hoorden. Lees verder “Romeinen, Germanen, gemene woorden”
Met overzichten die aan kleine schoolborden doen denken wordt op de jonge webstede Taal aan de wandel stapsgewijs de ene na de andere ontwikkeling in de Germaanse en Romaanse talen inzichtelijk gemaakt. Wij spraken met de man achter deze vlotte veldtocht voor de taalkunde: Yoïn van Spijk. Lees verder “Wat vragen voor Yoïn van Spijk”
Wij wezen als het ware welverworteld wanneer wij aarden, gedijend als een boom. En ieders aard is als de grond der daden in het leven. Dan moeten aard en zijn afleiding aarden wel iets met aarde maken hebben. En toch verschillen ze geheel van herkomst, wat aan hun Duitse evenknieën Art en Erde nog te merken is. Laat ons hier dan wroeten in het verleden van met name aard. Lees verder “Aarden”
Uit de tijd dat Rome het Rijnland bezette met het oog op de rest van Germanië zijn ons vele namen van daar inheemse godheden overgeleverd. De meeste vindt men op de zogenaamde wijstenen waarmee men eer bewees of blijk gaf een gelofte aan zulke wezens te hebben vervuld. Vaak komt zo’n naam weinig voor en is het gissen naar de betekenis. In het geval van Alateivia, bekend van een enkele wijsteen, kunnen we echter met enig vertrouwen zeggen: dit ware een godin die voor lijfelijk heil werd ingeroepen. Lees verder “De heilgodin”
In de zesde eeuw voor Chr. is de Noordse IJzertijd begonnen: van Nederland tot in Zweden gaan de Germanen eindelijk hun eigen ijzer winnen. Niet uit groeven in de bergen zoals de Kelten in het zuiden, maar uit de bodem langs beken en vlieten op de juiste plekken. Daar schuilen kluiten van ijzer, zand en klei die men met het nodige wassen en verhitten terugbrengt tot ruwijzer. Wij kennen deze kluiten en de grond waar ze in gevonden worden als oer. Dat zij de ongeziene evenknie van een Latijns woord voor een andere, dure stof. Lees verder “IJzer uit de grond”
Een goede jachtboog is gemaakt van buxus of taxus. Zo leerde ons de Pyrenese graaf Gaston III eind veertiende eeuw in Le Livre de Chasse, het boek dat nog lang de leidraad bij uitstek voor jagers zou blijven. Dat taxus goed hout voor handbogen biedt is tot op heden algemeen bekend, maar buxus? Jawel, en naar die eigenschap is hij mogelijk zelfs vernoemd. Lees verder “Wilde bussen”
Taaldacht 