VOC-mentaliteit

Hoongelach viel onze voormalige minister-president uiteraard ten deel, toen hij het woord VOC-mentaliteit in de mond nam. En met recht, want wie wil onze buitenlandpolitiek nu in verband brengen met een van de duisterste episoden uit de vaderlandse geschiedenis? Toch heeft de Gouden Eeuw onze taal en daarmee ons denken in vele opzichten mede gevormd. Eerder schreef ik hier over de Britse filosoof Owen Barfield, die van mening is dat de geschiedenis van een volk in haar taal besloten ligt. In het Nederlands blijkt dit wel het duidelijkst uit de overvloed aan woorden die teruggrijpen op het roemruchte verleden van onze zeevaart.

Lees verder “VOC-mentaliteit”

De schone slaapsters

In de eenvoudige woorden die we dagelijks gebruiken staan de gedachten en gevoelens van onze voorouders om ons heen, niet dood, maar bevroren in hun houding als de hovelingen in de tuin van de Schone Slaapster. Aldus schreef Owen Barfield in zijn History in English Words. Als voorbeeld geeft hij het woord kwaliteit, dat we danken aan Plato, die de Griekse tegenhanger van het woord verzon. Wanneer we beseffen dat Plato’s creativiteit in het spel is iedere keer dat we het woord kwaliteit gebruiken, gaan we onze taal met nieuwe ogen zien. En het eigen maken van een dergelijk taalgevoel is geenszins tijdsverspilling, want eenmaal aangeleerd circuleert het als nieuw bloed door de taal en de wereld om ons heen – het is de kus, aldus Barfield, die de slapende hovelingen tot leven wekt.

Lees verder “De schone slaapsters”

Brand

Zoals te verwachten is van een krijgshaftig volk hadden de oude Germanen meerdere woorden voor ‘zwaard’. Voorname voorbeelden zijn *heruz, vanwaar Oudsaksisch heru- (in samenstellingen), Oudengels heoru, Oudnoords hjörr en Gotisch haírus, het oorspronkelijk uit een andere taal afkomstige woord *mēkjaz, vanwaar Oudsaksisch māki, Oudengels mǽce, Oudnoords mækir en Gotisch meki, en uiteraard *swerdam, vanwaar Nederlands zwaard, Duits Schwert en Engels sword. Een ander woord  voor … Lees verder Brand

Faam

Om mijn groeiende belangstelling voor de Friese taal te verluchten vervolg ik mijn reeks van Friese woorden die ik bijzonder vind. De vorige keer was het tsjoender ‘tovenaar’; deze keer is het faam ‘jonge vrouw, maagd’. Het woord heeft mij stil doen staan bij het dichterlijke genoegen dat taal kan geven. Maar daarover straks meer. Eerst vraag ik uw geduld voor enkele woorden over de … Lees verder Faam

Dichterlijke spraak

Jaren geleden kocht ik een boek dat ik bij mijn eerste leespoging iets te hoog gegrepen vond, namelijk Poetic Diction van de Engelse wijsgeer Owen Barfield. Door mijn gebrek aan leestucht heb ik het niet uitgelezen, waardoor de inhoud mij maar ten dele duidelijk werd. Sinds ik er deze zomer weer in ben gaan lezen begrijp ik het veel beter. En dat is goed, want … Lees verder Dichterlijke spraak