gaaf bn. 1 geefbaar, geschikt om te geven • hetz. als gaaf ‘ongeschonden, mooi’, ~ geven, gave
gaal1 m./v. 1 zanger, zangeres 2 iemand die zingend bezweert, tovenaar, heks • in nachtegaal, van °galen1 ‘roepen; zingen; zingend bezweren’
gaal2 bn. 1 betoverd, behekst 2 waanzinnig, dwaas, dol 3 razend, onstuimig, ruw: er is gaal weer op til • Zaans gaal, Noors gal, galen, IJslands galinn • van °galen1 ‘zingen; zingend bezweren’
gaam1 m./o. zie gadem
gaam2 o. zie gamen
gaar bn. zie garuw
gaarn bn. zie gern
gabben zw. -de zie gappen
gabberen zw. -de zie gappen
gacht v. 1 gang 2 doorgang, ingang, deuropening • Noors gått, IJslands gátt • van °gangen ‘gaan’, ~ gang
gad bn. gader of gadder, -st 1 goed, geschikt • ~ °gaden, goed
gadeling m. 1 (bloed)verwant, familielid • ~ °gaden
gadem m./o. -s, gaam1 1 huis bestaande uit één vertrek, ew. zaal 2 huisje, gebouwtje, winkeltje 3 vertrek, kamer, met name de slaapkamer: te gadem gaan naar bed gaan • Westfaals gam, Duits Gaden (in Berchtesgaden) • van °gaden
gaden st. goed, h. gegaden 1 voegen, schikken 2 behoren bij 3 zich paren met • ~ gade, °gadem/°gaam1, gading, °ged/°gedde, goed, wel ~ °gader
gader m. 1 hek, traliewerk • Limburgs gaar, Duits Gatter • wel van °gaden
gal m. gallen 1 gebrek, onvolmaaktheid, schade: gallen in de akker 2 zere plek • Oostfries galle, gew. Engels gall, IJslands galli • hetz. als gal ‘gezwel bij paarden’ (o.i.v. Latijn galla ‘galappel’)
galen1 st. goel, h. gegalen 1 roepen, kraaien 2 zingen, klinken 3 zingend bezweren, betoveren, beheksen • gew. Engels gale, Noors, gale, IJslands gala • ~ °gaal1, °gaal2, galm, °galster, °gouder, °gollen ‘luid zingen; roepen’, gillen, °oorgoel ‘trots’, °gelve/°gelf/golf, °galven/galpen, wel ~ °glie/°gluw ‘vreugde’, °gloom ‘gejubel’
galen2 zw. -de 1 verlangen, begeren • ~ °gel ‘lust’, mog. ~ °ganen
galster o. 1 toverlied, bezwering 2 tovenarij • verouderd Duits Galster • in °galsteren/°vergalsteren, ~ °galen1, °gouder ‘toverlied’
galsteren zw. -de, vergalsteren 1 betoveren, bezweren • Zwitsers galstere • van °galster
galven zw. -de 1 luidruchtig praten 2 schaterlachen 3 gekscheren 4 piepen • Westvlaams galferen, Twents galven • oude nevenvorm van galpen ‘schreeuwen’, ~ °gelve/°gelf/golf, °gelpen ‘schreeuwen’, °galen
gam v. gammen, gammer2 1 schatting, cijns, belasting: gammer gelden schatting betalen, ew. °gavel, °gilster 2 schat, kostbaarheid, waardevol iets • mog. ~ gave, °gavel ‘gift; schatting’, geven
gamen o., gaam2 1 vermaak, spel, sport 2 streek, lelijke grap • Engels game, gammon (in backgammon), Zwitsers Gammel • in °gamenen, ~ gemelijk
gamenen zw. -de 1 spelen, zich vermaken • van °gamen/°gaam2
gammer1 bn. gammerder, -st 1 sterk, (daad)krachtig, tuchtig, gedisciplineerd
gammer2 v. zie gam
gand m. 1 begerend, verlangend • ~ °ganen ‘gapen, openstaan’, °genen ‘gapen, openstaan’, °ginnen1 ‘(zich) openen’
ganen zw. -de 1 gapen, openstaan 2 begeren, verlangen • Oostfries ganen, gannen, Noors gane, IJslands gana • ~ °gand ‘begerend’, °genen ‘gapen, openstaan’, °ginnen1 ‘(zich) openen’, °goem/°goom3 ‘gehemelte’, °gazen
gangelen zw. -de, gengelen 1 drentelen, slenteren 2 heen en weer gaan • Gronings gangeln, gengeln, gìngeln • van °gangen
gangen st. ging, is gegangen 1 gaan • ~ gang, °geng, °ganger/°genger, °gangelen/°gengelen, niet ~ gaan (wel ermee verhaspeld)
ganger m., genger 1 iemand die gaat, op weg is, ew. reiziger • gew. Engels ganger • in °avondganger, °broodganger, °inganger, °nachtganger, °ommeganger, voetganger, voorganger, °waarganger, ouder genge, van gang of °gangen ‘gaan’, ~ °geng
gant bn. 1 geheel, heel, volledig 2 gaaf, ongeschonden • Duits ganz (ontleend als gans) • in °genten ‘helen’, mog. eig. ‘omvattend’ en ~ °geten ‘bereiken; vatten’, anders mog. eig. ‘volkomen’ van nevenvorm van ge- ‘geheel’ + afl. van °aden1 ‘komen; gaan’
gappen zw. -te, gabben, gabberen 1 gekheid maken, grappen 2 spotten, spottend lachen • in ginnegappen ‘onhebbelijk lachen’, ~ gebbetje ‘grapje’, gapen
garden st. gord, h. gegorden zie gerden
garn bn. zie gern
gars m. garzen zie gers
garten zw. -te zie gerten
garuw bn., gaar 1 gereed, klaar, voorzien • Duits gar, gew. Engels yare, yar • hetz. als gaar ‘voldoende gekookt; afgemat’, mog. van ge- ‘geheel’ + °aruw/°aar1 ‘gereed’, ~ °garwe1/°gerwe2, °garwen/°gerwen
garwe1 v. -n, -s, gerwe1 1 wapenrusting, uitrusting 2 gewaad, kleding • IJslands gervi • van °garuw/°gaar
garwe2 v. -n, -s, gerwe2 1 duizendblad • Vlaams gerven mv., Drents gaar (in hazegaar), Engels yarrow • wel in Gerwen (Noord-Brabant), wel ~ °gers/°gars ‘zevenblad’
garwen zw. -de, gerwen 1 gereed maken, uitrusten, voorzien 2 kleden, tooien 3 bereiden van voedsel • Noordhollands gerven, Westvlaams gerven, Noors gjøre, IJslands gera • van ~ °garuw/°gaar ‘gereed’
garzen st. gors, h. gegorzen zie gerzen
gastenbod o. -boden, gastgebod 1 uitnodiging tot een gastmaal 2 gastmaal, feestmaal • Duits Gastgebot, Noors gjestebud, gjestebod • van gast + (ge)bod ‘uitnodiging’, ~ (ont)bieden
gastgebod o. -geboden zie gastenbod
gat o. gaten 1 doorgang, toegang, poort 2 steeg, straat • Westvlaams gat, Gronings gat, Fries gat, jit, jet, Engels gate, gew. yat • hetz. als gat ‘opening’, ~ °gatuw1/°gate1, °geten/°begeten
gate1 v. zie gatuw1
gate2 v. zie gatuw2
gatuw1 v., gate1 1 weg, straat, pad • Westfaals gâte, Duits Gasse, Noors gate, IJslands gata • ~ °gat, °geten/°begeten ‘bereiken’
gatuw2 v. gate2 1 gebruiksvoorwerp, werktuig, wapen: gatuwen spullen, uitrusting 2 versiersel, ornament • Engels *yate (verholen in heriot), verouderd IJslands götvar mv. • wel van vroeg beklemtoonde vorm van ge- + afl. van °tooien/°touwen ‘doen; maken, bereiden’, vgl. °vratuw/°vrate
gauw v. 1 acht, aandacht, opmerkzaamheid • in °gauweloos, ~ °gauwen1, °gauwelen, mog. eig. ‘vlugheid van geest’ en ~ gauw ‘vlug’
gauwelen zw. -de 1 onbeschaamd en nieuwsgierig rondkijken • Zeeuws gauwelen • ~ °gauw, °gauwen1
gauweloos bn., gauwloos 1 achteloos, slordig, nalatig, ew. °gomeloos/°goomloos • IJslands gálaus • hetz. als Gauweloos, Gauwloos (achternaam), van °gauw
gauwen1 zw. -de 1 gadeslaan, schouwen • IJslands gá • ~ °gauw, °gauwelen
gauwen2 zw. -de 1 haasten, reppen: gauwt u! • van gauw ‘vlug’
gauwloos bn. zie gauweloos
gavel v. 1 gift 2 schatting, cijns, belasting: gavel staan schatplichtig zijn, ew. °gam/°gammer, °gilster • ~ geven
gaweg m. 1 voetpad, looppad, smalle weg voor voetgangers
gazen zw. -de 1 aangapen 2 kijken, staren • Engels gaze, gew. Zweeds gasa • ~ °gazerig, °ganen
gazerig bn. 1 onnozel, met de mond open • Drents gaozerig • van °gazen
gebade v. 1 vertrouwen
ged o. gedden, gedde 1 verhaal, gedicht, lied 2 rede • gew. Engels yed • ~ °gaden
gedals o. gedalsen 1 leven, beweging, rumoer: een groot gedals maken • van °dalsen/°delsen ‘stampen, druisen, herrie maken’
gedaven st. gedoef, is gedaven zie daven1
gedde o. zie ged
gede1 v., gee 1 verlangen, gebrek 2 belijdenis van het geloof • ~ °gijd, °gijtsen, mog. ~ °gijnen ‘gapen, openstaan’
gede2 m. zie jede
geden st. gad, h. gegeden zie jeden
gedocht m. zie gedoft
gedoef bn. gedoever, -st 1 passend 2 gepast • Drents deuve • ~ °daven1, deftig
gedoft m., gedocht 1 roeimaat, roeimakker, iemand waarmee een roeibank wordt gedeeld 2 maat, makker • van doft/docht ‘roeibank’
gedongen bn. 1 volwassen, welgegroeid 2 uitstekend, voornaam, volmaakt • oud voltooid deelwoord van °dijen1/°dingen1 ‘vast worden, verdikken; voorspoedig groeien’
gedui bn. zie geduide
geduide bn., gedui 1 achtzaam, opmerkzaam 2 verstandig, wijs 3 genegen, aardig, minzaam, vriendelijk, welwillend • IJslands þýður • ~ duiden ‘uitleggen’ (eig. ‘verstandig maken’), °die1/°dielijk ‘meegaand, volgzaam’, °diede/°died ‘volk’, °dauw3 ‘zede’, °dwaar ‘meegaand’, °gedwaar, °gedwade/°gedwa/gedwee ‘meegaand’
gedwaar bn. 1 gelijkgestemd, eendrachtig, harmonieus • in °gedwaren, van ge- ‘samen, geheel’ + °dwaar ‘meegaand’
gedwa bn. zie gedwade
gedwade bn., gedwa 1 meegaand, mak, tam • hetz. als gedwee (met gew. klank), ~ °geduide/°gedui ‘achtzaam; genegen’
gedwaren zw. -de 1 in overeenstemming brengen, harmoniseren • van °gedwaar
gee v. zie gede
geef v. zie geve
geek m. zie jeek
geer1 m. 1 speer, spies • gew. Engels gore, gew. Noors geir • in aalgeer/elger, °atgeer ‘werpspeer’, °geervang/°gervang, °navegeer/avegaar en eigennamen als Gerhard, Gerbrand, Gernand, ~ geer ‘spits stuk land’, °gijs/°gijzel ‘loot; pijl’
geer2 v. zie jeer
geervang m., gervang 1 harpoen • van °geer1 ‘speer’ + °vang
geheer bn. geheerder, -st 1 aanzienlijk, roemrijk 2 verheven 3 uitstekend, heerlijk • ~ heer, heerlijk
geherm m./o. zie herm
gehermen zw. -de zie hermen1
gehugd v. zie hugd
gehugdig bn. zie hugdig
gehuur bn. gehuurder, -st 1 lief, zachtzinnig, vriendelijk 2 dierbaar • IJslands hýr • in °ongehuur/onguur, ~ huwen
geigen zw. -de 1 afwijken, zwenken, scheef gaan • Zwitsers geige, geigle, Noors geiga, geia, IJslands geiga • mog. ~ jicht ‘ontsteking in gewricht, meestal grote teen’ (ouder gicht)
geiteling m. 1 merel, zwarte lijster, ew. °ansel 2 lijster, ew. °drossel • Drents geiteling, geteling, gieteling, Oostfries geitel, Westfaals gaidling, IJslands geitungr ‘wesp’ (voorheen ‘vogel’) • wel niet ~ geit ‘sikdrager’
gekel m. zie jekel
gel m. 1 lust • ~ °galen2 ‘verlangen’
gelauwen zw. -de zie lauwen
geld1 bn. 1 onvruchtbaar, van mensen en dieren, ew. °steer 2 onbevrucht: een geld ei 3 niet drachtig, niet zwanger: een gelde koe • Drents gel, Gronings gèl, gew. Engels geld, yeld, Noors gjeld • ~ °gelt, °gout
geld2 o. 1 betaling, vergoeding 2 beloning, loon 3 belasting, schatting 4 offer aan de goden • hetz. als geld ‘betaalmiddel’ (oneig.), ~ gelden, gilde, °gilster
gelden st. gold, h. gegolden 1 betalen, vergoeden 2 belonen 3 offeren aan de goden • hetz. als gelden ‘opbrengen, van kracht zijn’ (oneig.), in vergelden, ~ °geld2, gilde, °gilster
geleef m. -leven 1 makker, metgezel, ew. °gemaat • eig. ‘broodgenoot’ en ~ °leef2 ‘brood’
gelf v. gelven zie gelve
gelimp v. zie limp
gelimpen st. gelomp, h. gelompen zie limpen
gelingen st. gelong, is gelongen zie lingen
geloem bw. 1 rijkelijk, in overvloed, dik: de bloemen bloeien geloem 2 dikwijls, vaak • van loem1 ‘toegeeflijk; zacht; mild; rijkelijk’
gelp1 bn. 1 schreeuwend, brullend 2 piepend, jankend 3 pochend, snoevend, opscheppend 4 pralend, pronkend 5 fel schijnend 6 welig groeiend • Limburgs gelp, gilp, Drents gelp, gew. Duits gelf • van °gelpen
gelp2 m./o. 1 geschreeuw, gebrul 2 gepiep, gejank 3 gepoch, gesnoef, opschepperij 4 praal, pronk 5 pracht, weelde • Drents gelp, Engels yelp, IJslands gjálp • van °gelp1 of °gelpen
gelpen st. gielp, h. gegolpen 1 schreeuwen, brullen 2 piepen, janken 3 pochen, snoeven, opscheppen 4 pralen, pronken 5 fel schijnen • Westfries gilpen, Drents gelpen, gilpen, Gronings gilpen, gew. Duits gelfen, gilfen, Engels yelp • ~ °gelp1, °gelp2, °galven/galpen
gelt v. 1 gesneden vrouwelijk zwijn • Zeeuws gèlt, Sallands gelt • ~ °gout, °geld1
geluw bn. 1 zonkleurig • Westvlaams geluw, geelw, Duits Gelb, Engels yellow • oude nevenvorm van geel
gelve v. gelven, gelfe 1 baar, verheffing van het water • hetz. als golf (oneig., o.i.v. golf ‘zeeboezem’ uit het Grieks), ~ °galven/galpen
gemaat m. 1 makker, metgezel, ew. °geleef • Nederduits mât (ontleend als maat) • eig. ‘etensgenoot’ en ~ °mat/°mete/°meet1 ‘eten, voedsel’
gemagen mv. 1 onderlinge verwanten • van maag ‘verwant’, vgl. gebroeders van broeder
gemang1 bn. zie mang1
gemang2 vz. zie mang2
gemeed bn. zie gemeid
gemeid bn., gemeed 1 kreupel, gewond 2 gek, dwaas, dom 3 lichtzinnig, speels 4 vrolijk, blij, verheugd • ~ °meiden2 ‘beschadigen, verwonden’
gemet o. gemeten zie met2
gemund v., mund 1 verstand, geest, gedachte(n), geheugen, heugenis, (na)gedachtenis, herinnering: in gemunde hebben denken aan • Engels mind, gew. Noors mynd, IJslands mynd • in °gemundig/°mundig, van °monen/°meunen ‘denken aan, geheugen’, ~ °meun ‘geest, verstand’
gemundig bn., mundig 1 denkend aan, indachtig, geheugend, herinnerend: gemundig van zijn wortels • van °gemund/°mund ‘gedachten, geheugen’
genan m./v. genannen, genanne 1 naamgenoot • Zeeuws genan • ~ naam, °nennen
genanne m./v. zie genan
genen zw. -de 1 gapen, openstaan • Duits gähnen • ~ °gijnen ‘gapen, openstaan’, °ginnen1 ‘(zich) openen’
geng bn. 1 begaanbaar, veilig 2 gangbaar, in omloop zijnde, geldig 3 gangbaar, gewoon, veel voorkomend, vaak voorkomend • Zaans geng, Oostfaals ginge, genge • in Ginkel (ouder Gengiloe, Utrecht), van °gangen ‘gaan’ (vgl. °feng naast vangen), ~ gang, °ganger/°genger
gengelen zw. -de zie gangelen
genger m. zie ganger
genist v. 1 redding, verlossing 2 genezing, heling • van genezen
genogen onr. genag, genocht, h. genogen 1 reiken, toereiken 2 toereikend zijn, voldoende zijn, genoeg zijn • ~ genoeg, °noegen, na, naar, mog. ~ °uister ‘gretig’
genten zw. -te 1 heel maken, helen, genezen • van °gant ‘(ge)heel’
genucht v. 1 overvloed, toereikendheid • ~ °genogen
gerard o. 1 eten, voedsel 2 maaltijd • mog. ~ °rarn ‘huis’ en/of °rast, rust
gerden st. gord, h. gegorden, garden 1 omringen, omsluiten, omvatten • Faeröers gjarða • ~ gorden, gordel, gaard
gereiden zw. -de zie reiden
geren1 zw. -de 1 verschrikken, angst aanjagen • ~ geest, °gijzen
geren2 zw. -de zie jeren
gerf v. 1 insnijding, keep, kerf 2 spleet, reet, kier 3 geul, greppel • Kortrijks gerve, Zaans gurf, gerf • wel ~ garf ‘schoof’ (dan eig. ‘gesneden koren’)
gerinnen st. geron, is geronnen 1 stollen, stremmen: geronnen bloed • eig. ‘samenlopen, samenvloeien’, van ge- ‘samen, geheel’ + °rinnen ‘lopen; vloeien’
gern bn., garn, gaarn 1 gretig, belust, begerig • ~ gaarne, begeren
gers m. gerzen, gars 1 zevenblad (Aegopodium podagraria) • Duits Giersch • wel ~ °garwe2/°gerwe2 ‘duizendblad’
gerten zw. -te, garten 1 wijken, uit de weg gaan 2 weggaan, van huis gaan, de hort op gaan 3 van huis zijn, drentelen • Westvlaams gerten, garten, Zaans garten, gnarten, jarten, jirten
geruin1 m./v. 1 vertrouweling, raadgever, hartsvriend • van °ruin ‘fluistering; geheim (beraad)’, ~ °geruin2, °oorruin ‘geheime, vertrouwde raadgever’
geruin2 o. 1 raadsel, mysterie • van °ruin ‘fluistering; geheim (beraad)’, ~ °geruin1
gervang m. zie geervang
gerwe1 v. -n, -s zie garwe1
gerwe2 v. -n, -s zie garwe2
gerwen zw. -de zie garwen
gerzen st. gors, h. gegorzen, garzen 1 uitsteken, opsteken, overeind staan 2 verstarren 3 huiveren van afschuw, de nekharen recht overeind hebben • Westvlaams kerzelen • ~ garstig ‘ranzig; walgelijk’, °groeien ‘uitsteken’, wel ~ °gorre ‘oude merrie’, mog. ~ °gors ‘gaspeldoorn’
geschap o. geschapen 1 schepping, vorming, schepsel 2 beschikking, verordening: de geschapen het noodlot • van °scheppen ‘maken, vormen; ontwerpen; verordenen’
geschien st. geschag, is geschien zie schien
gesibben zw. -de zie sibben
gespeel m./v. 1 speelgenoot, speelmakker 2 vriend, vriendin, gezel, vertrouwde
gessen zw. -te zie gissen
gestoem bn., gestoemig 1 stil, kalm, rustig, vredig • Duits gestüm, gestümig • in °ongestoem/°ongestoemig, van °stoem ‘grondslag’
gestoemig bn. zie gestoem
gestuur o. zie stuur2
getaam bn. zie taam1
getal bn. -taller, -st zie tal
geten st. gat, h. gegeten, begeten 1 bereiken 2 verkrijgen, verwerven, gewinnen 3 vatten, pakken, te pakken krijgen • Engels get, beget, IJslands geta • in vergeten, ~ °gatuw1/°gate1 ‘weg’, °gat ‘doorgang’, mog. ~ gissen, °gant ‘geheel’ (mits eig. ‘omvattend’), Gete (stroomnaam)
geteng bn., bw. zie teng
getes1 bn. getesser, getest zie tes1
getes2 o. getessen zie tes2
getessen zw. -te zie tessen
geu m. geuen zie geude
geude m. -n, geu 1 priester • ~ god, mog. ~ °guien1 ‘(aan)roepen’
geumen bn. 1 menselijk 2 mannelijk: geumen en keunen • van °goom2 ‘mens; man’ + °-ijn1/°-en1
geuren zw. -de zie guren
geut m./v. 1 gieting, schenking van vloeistof: een geut water 2 stortbui: hemelse geut 3 waterloop • Antwerps geut, Drents geute, geut, Duits Guss, gew. Engels git • van gieten, ~ goot, °guien2
geve v., geef 1 geschenk, gift • ~ geven, gave, gift
gevee bn., geveeg 1 onderling vijandig, in vete verkerend 2 vijandig jegens 3 vervuld met haat jegens 4 gehaat • van ge- ‘samen’ + °vee1/°veeg1 ‘vijandig’
gevig bn. 1 rijk, weelderig • wel ~ geven (mog. i.v.m. vermogen tot gulheid)
gevoer bn. zie voer2
gevraag bn. zie vraag
gevreinen zw. -de 1 vernemen, horen, leren: gevreinen van grootse daden • IJslands fregna (met verlies van voorvoegsel) • van °vreinen
gevulk o. 1 heerschare, legerschare, legeronderdeel, divisie, troep • ~ °vulken, °volk ‘legerschare’
gewaarden zw. -de zie waarden
gewand o. 1 stof 2 kleding, gewaad, uitrusting 3 gerei, tuig 4 waar, goed • in ingewanden, ~ winden ‘wikkelen’
gewijten st. geweet, is geweten 1 nastreven, achtervolgen 2 gaan 3 weggaan, vertrekken • ~ °wijten ‘zien’, °wijen3 ‘azen’, °weide ‘jacht(gebied)’
gewoud o. 1 macht, beschikking: in Gods gewoud varen een onzekere toekomst tegemoet gaan 2 kracht, sterkte 3 misbruikte kracht • Duits Gewald • ouder gewold, gewald, oude nevenvorm van geweld, van °wouden/°gewouden
gewouden st. gewield, h. gewouden zie wouden
gewraat m. 1 reisgezel, reismakker 2 gezel, makker • IJslands rati • van °wraten ‘gaan, reizen’
gezeed bn. 1 een wisse aard hebbende: wel gezeed zijn 2 beschaafd, gemanierd • van zede
gezelnede v. 1 gezellin, echtgenote, gemalin, eega, gade • van gezel + °-nede
gezen st. gas, is gegezen zie jezen
gezinde1 m. 1 reisgezel, reisgenoot 2 gevolgsman, volgeling, dienaar • in °huisgezinde, van °zind ‘weg, tocht’, ≠ gezind ‘geneigd, gestemd’ (van zin)
gezinde2 o. 1 reisgezelschap 2 hofhouding, gevolg van een heer 3 gezelschap • Duits Gesinde • hetz. als gezin (verbastering), van °zind ‘weg, tocht’
gezindschap v. 1 gezelschap 2 gevolg van een heer • van °gezinde1 of °gezinde2
gezweren mv. 1 de wederzijdse schoonvaders van een echtpaar: de gezweren lagen elkaar niet • van °zweer ‘schoonvader’, vgl. gebroeders bij broeder
gicht v. zie jecht
gichten zw. -te zie jechten
gichtig bn. zie jechtig
gieken zw. -te zie jieken
gieker bn. giekerder, -st zie jieker
giel m. 1 muil, opengesperde bek • ~ geul
Giel v. zie Jiel
gien st. gag, h. gegien zie jien
giepen st. goop, is gegopen 1 hol zijn • ~ °gopen
gieven st. goof, h., is gegoven zie guiven
giezen st. goos, h., is gegozen zie guizen
gijd m. 1 hebzucht, gierigheid, gulzigheid, vraatzucht • in °gijtsen, ~ °gede1, mog. ~ °gijnen ‘gapen, openstaan’
gijg v. 1 luit 2 viool • Duits Geige • ~ gijgen1
gijgen1 zw. -de 1 luit spelen 2 viool spelen • Duits geigen • ~ °gijg
gijgen2 zw. -de 1 de mond open hebben 2 hijgen 3 begeren, verlangen • Vlaams-Brabants gâigen, Westfaals gîgen, Faeröers gíggja • ~ giechelen, °gijnen ‘gapen, openstaan’
gijl o. 1 zever, mondschuim • hetz. als gijl ‘biergist’, in °gijlen ‘aangapen’, ~ °gijnen ‘gapen, openstaan’
gijlen zw. -de 1 aangapen 2 begeren 3 bedelen • Oostfaals gîlen • van °gijl ‘zever, mondschuim’
gijler m. 1 bedelaar • van °gijlen
gijm v. 1 opening, opensperring • gew. Duits giem, Noors gima, IJslands gíma • ~ °gijnen ‘gapen, openstaan’
gijnen st. geen, h. gegenen 1 gapen, openstaan • Noors gina, IJslands gína • ~ gijn ‘takel’, °gijgen2 ‘de mond open hebben’, °gijm ‘leegte’, gijpen, °gijl ‘zever, mondschuim’, geil, geeuwen, °gissen/°gessen, °guwen, °ganen ‘gapen, openstaan; begeren’, °ginnen1 ‘(zich) openen’
gijs m. gijzen, gijzel 1 scheut, twijg, loot 2 dunne stok 3 pijl, ew. °arwe/°erwe, °vijl, °vliek 4 telg, afstammeling, kon vroeger als borg voor de vrede door een wedijverend huis worden opgevoed 5 menselijke borg: te gijzel geven, nemen, houden • Duits Geisel, IJslands gísl • hetz. als gijzelaar (verlenging), in voornamen als Gijsbert, Gijsmar en wel in Gijsselte (Drenthe), ~ gesel, °geer1 ‘speer’
gijtsen zw. -te 1 begeren, belust zijn op, met hebzucht verlangen • Duits geizen • van °gijd ‘hebzucht’, ~ °gede1 ‘verlangen’
gijver bn. gijverder, -st 1 hebzuchtig, gierig, gretig, gulzig • gew. Engels givour • mog. ~ °gijnen ‘gapen, openstaan’
gijzel m. -s zie gijs
gijzen st. gees, is gegezen 1 afgrijzen, in grote angst verkeren • ~ geest, °geren2
gilster o. 1 schatting, belasting, ew. °gam/°gammer, °gavel • ~ °geld2, °gelden, gilde
gim m. gemen 1 winter: dit veulen is een gim oud 2 sneeuw
gimmen1 st. gom, h., is gegommen, gimpen 1 springen, huppelen • Noors gimpa
gimmen2 zw. zie jemmen
gimpen st. gomp, h., is gegompen zie gimmen
gin1 bn. ginner, -st 1 open, wijd, weids, uitgestrekt, ruim, groot • in °gin2, van °ginnen1 ‘(zich) openen’
gin2 o. ginnen 1 wijde opening, afgrond, leegte • van °gin1, ~ °ginnen1 ‘(zich) openen’
ginder v. zie jinder
ginnen1 st. gon, h., is gegonnen 1 openen, openmaken 2 zich openen, opensperren • in ontginnen, ~ °gin1, °gin2, °ginnen2 ‘lachen’ (eig. ‘de mond opensperren), °genen ‘gapen, openstaan’, °ganen ‘gapen, openstaan’, °gand ‘begerend’, °gijnen ‘gapen, openstaan’
ginnen2 zw. -de, ginniken 1 lachen, spottend lachen 2 gekheid maken, grappen 3 voor de gek houden, beetnemen, ew. foppen, bedotten • IJslands ginna • eig. ‘de mond opensperren’, in ginnegappen ‘onhebbelijk lachen’, ~ °ginnen1 ‘(zich) openen’
ginniken zw. -te zie ginnen2
gint vnw. 1 dat: gint jaar komend jaar; dit of gint • Westvlaams gint, gunt, Westfaals gint • naast gene ‘die’, ~ ginds, ginder, °beginden ‘voorbij’
gissen zw. -te, gessen 1 snakken, snikken, hikken • Duits gischen, gischten, gew. Engels yesk, yex, yox • ≠ gissen ‘raden’, ~ geeuwen, °gijnen ‘gapen’
gister v. 1 hand, ew. °mond, °volm • mog. ~ gast
git vnw. zie jit
glaai bn. 1 glimmend, glad 2 doorschijnend, doorzichtig 3 opgezet, ontstoken • Gronings glaai, Fries glei, glaai, gew. Noors glæ, IJslands glær • ~ glad, gloeien, glas, °glaar1, °glaar2, °glan
glaar1 bn. glaarder, -st 1 schitterend, glinsteren 2 schitterend, helder, starend, groot, van ogen • in °glaren1, ~ °glaar2, glas, gloeien, °glaai, glad, °glan
glaar2 o. 1 barnsteen 2 hars • ~ °glaar1, glas, gloeien, °glaai, glad, °glan
glan bn. glaner of glanner, -st 1 helder, zacht schijnend, glanzend • Noors glan o. • in Glane (voorheen stroomnaam, Overijssel), ~ glunder, Geleen (ouder Glene, voorheen stroomnaam, Limburg), gloeien, glad, glas, °glaai, °glaar1, °glaar2
gland bn., glend 1 glimmend, glanzend 2 gloeiend 3 heet • Westfries gland, Gronings glìnde, glìnne, glìn • ~ °glinden/°glinten of gloeien
glaren zw. -de 1 schitteren, glinsteren, in verschillende kleuren 2 schitteren, van ogen 3 glazig kijken, staren • Westvlaams glariën, glaren, Engels glare • van °glaar1
glauw bn. 1 goed ziend, scherpziend, voorzichtig, nauwkeurig, wijs 2 goed te zien, duidelijk zichtbaar, helder • Zaans glouw, glooi, Oostfries glau, Noors gløgg, IJslands glöggur • wel ~ °gluimen ‘dreigend kijken’
glede m., glee 1 kiekendief (Circus) 2 wouw (Milvus milvus) 3 buizerd (Buteo buteo) • Drents glee, Fries glee, Engels glede, gew. Deens gleie, IJslands gleða • wel ~ glijden
glee m. zie glede
gleim m. 1 glans, schijnsel, schittering, licht • Engels gleam • ~ °glijmen
glend bn. zie gland
glezen bn. 1 van glas gemaakt, op glas lijkend • oude nevenvorm van glazen, van glas
glie o., gluw 1 vrolijkheid, vrolijk geluid, gezelligheid • Engels glee • ~ °gloom ‘gejubel’, wel ~ °galen ‘roepen; zingen’
glief v., glieven 1 gleuf, kier • Drents glieve, Sallands glieve, IJslands gljúfur m. • ~ gleuf, glop ‘smalle doorgang’
glijmen st. gleem, h. geglemen 1 schijnen, schitteren • gew. Duits gleimen, Noors glima • ~ °gleim
glijten st. gleet, h. gegleten 1 schijnen, glitteren • Duits gleißen • ~ glitteren
glimpen st. glomp, h. geglompen 1 glanzen, blinken: glimpend haar • Westvlaams glimpen • oude nevenvorm van glimmen, ~ glimp
glinden st. glond, h. geglonden, glinten 1 schijnen, schitteren 2 kijken • ~ glunderen, glinsteren, glans, mog. ~ °gland/°glend
glinten st. glont, h. geglonten zie glinden
gloef m./v. zie gloeve
gloem1 bn. 1 troebel, onhelder 2 nevelig, mistig 3 schemerachtig, duister • Oostfaals glaum • ~ °gloem2, °gloemen
gloem2 o. 1 troebelheid, onhelderheid 2 nevel, mist 3 schemer, duisternis • Engels gloom • van °gloem1, ~ °gloemen
gloemen zw. -de 1 vertroebelen, troebel worden, onhelder worden 2 nevelen, misten 3 duisteren, duister worden • van °gloem1 of °gloem2
gloeve m./v., gloef 1 handschoen • Engels glove • van ge- + °loeve ‘handvlak’
gloom m. 1 gejubel, vrolijk geluid • IJslands glaumur • ~ °glie/°gluw ‘vrolijkheid’, wel ~ °galen ‘roepen; zingen’
gluimen zw. -de 1 dreigend zien, staren 2 nijdig, vals zijn (gezegd van honden) • wel ~ °glauw ‘scherpziend’
gluw o. zie glie
gnap bn. gnapper, -st 1 nauw, eng 2 nauwsluitend, welvoeglijk, net 3 aantrekkelijk, mooi, bevallig 4 bekwaam, flink, kloek • Zaans gnap, verouderd Fries gnap, gnep • hetz. als knap (verbastering), wel eig. ge-nap en ~ °noever ‘bekwaam’
gneest m. 1 vonk • Noors gneiste • ~ °gnijzen
gnijden st. gneed, h. gegneden 1 wrijven • Noors gni, gnide • ~ °gnijzen
gnijzen st. gnees, h. gegnezen 1 verbrijzelen, vergruizen 2 knarsetanden 3 de tanden tonen, grijnzen, grinniken 4 mopperen, morren • Drents gniezen, Fries gnize, Noors gnisa, IJslands gnísta • hetz. als kniezen (gew., verbastering), ~ °gnisteren, °gneest, °gnijden
gnisteren zw. -de 1 knetteren • Fries gnisterje, Duits gnistern, knistern (ontleend als knisteren) • ~ °gnijzen
go o. gooien zie gooi
gobbelen zw. -de zie gobben
gobben zw. -de, gobbelen, gobberen 1 stromen, plenzen 2 gutsen, klotsen, heen en weer bewegen, van vloeistof 3 overgeven, braken • Gronings gobben, gobbeln, Drents gobben, IJslands gubba • ~ °guiven
gobberen zw. -de zie gobben
gode v. 1 geroep 2 spot, beschimping • Noors gau, verouderd IJslands gauð • ~ °gooien/°gouwen ‘schreeuwen, roepen’, °guien1 ‘(aan)roepen’
godeweb o. 1 goddelijk weefsel, zeer kostbare stof • van oud mv. van god + web
goedspel o., gospel 1 de blijde boodschap, het evangelie • Engels gospel • van goed + °spel ‘verkondiging, verhaal’
goelen zw. -de 1 groeten 2 sussen, troosten • IJslands gæla • ~ °galen1
goem m., goom3 1 gehemelte, verhemelte 2 tandvlees • Westfaals gômen, Duits Gaumen, Engels gum, IJslands gómur • ~ °ganen ‘gapen, openstaan’
gof m. 1 scheut, guts 2 stoot, duw, zet • Zaans gof • ~ °guiven/°gieven
goken zw. -te 1 misleiden, voor de gek houden, bedriegen, beetnemen, ew. foppen, trullen • van °gook ‘koekoek’ (eig. ‘bedrieger’), ~ goochelen, °guigen
golf o. golven 1 verhoogde houten vloer 2 vak in de schuur voor de berging van koren en hooi • Drents golf, goul, Fries golle, Noors golv, IJslands gólf
gollen zw. -de 1 luid zingen 2 roepen • ~ °galen ‘roepen; zingen’, gillen, mog. ~ °gloom ‘gejubel’, °glie/°gluw ‘vrolijkheid’
gomeloos bn., goomloos 1 achteloos, slordig, nalatig, ew. °gauweloos/°gauwloos • van °goom1
gomen zw. -de 1 de aandacht op iets vestigen, letten op, bezien 2 zorg dragen voor 3 menen, van mening zijn • gew. Duits gaumen, gäumen, Noors gjemme, gjømme, IJslands geyma • van °goom1
gond1 v., gonde, gunde 1 strijd, krijg, oorlog, ew. °baduw, °hade, °hilde/°hild • in voornamen als Hildegond, ~ °banen2 ‘doden’, mog. ~ °gond2
gond2 m. 1 zweer, ontsteking • gew. Engels gound • in °gonderave, mog. eig. ‘wond, slag’ en ~ °gond1
gonde v. zie gond1
gonderave v. 1 hondsdraf (Glechoma hederacea), vanouds een middel tegen zwerende wonden • hetz. als hondsdraf, onderhave (verbasteringen), van °gond2 ‘zweer, ontsteking’ + °rave2 ‘rank’
gondvaan m. 1 krijgsvaandel • van °gond1+ vaan
gooi o., go 1 landstreek, gewest • Gronings go (in Gorecht, Fivelgo, Hunsingo), Fries gea, Duits Gau • hetz. als het Gooi (Noord-Holland), nevenvormen van gouw, mog. van ge- + (nevenvormen van) °ouw/°ooi ‘land langs water’
gooien zw. -de, gouwen 1 schreeuwen, roepen 2 huilen, gieren, van de wind • Fries geie, gew. Noors gøy, verouderd IJslands geyja • ~ °gode ‘geroep’, °guien1 ‘(aan)roepen’
gook m. 1 koekoek 2 dwaas • Duits Gauch, Noors gjøk, IJslands gaukur • eig. ‘bedrieger’, ~ °goken ‘misleiden, voor de gek houden’, goochelen, °guigen ‘heimelijk doen; misleiden’
goom1 m./v. 1 acht, aandacht, opmerkzaamheid: goom nemen op iets 2 feestelijk onthaal, gastmaal 3 mening, inzicht: naar mijn goom • Noors gaum, IJslands gaumur • in °gomeloos, °gomen, mog. ~ god (mits eig. ‘het geachte’)
goom2 m. 1 aardling, mens: goden en gomen 2 man • IJslands gumi • in bruidegom, °druchtegoom/°druchtegom, °zezegoom/°zezegom, °geumen , mog. ~ gammel ‘vervallen, oud’ (mits eig. ‘tot de aarde bestemd’ o.i.d.)
goom3 m. zie goem
goomloos bn. zie gomeloos
goor bn. goorder, -st, gorig 1 treurig, verdrietig 2 armzalig • ≠ goor ‘smerig, vies’
gopen v. 1 lege hand 2 de beide handen gekomd samengehouden • ~ °giepen
goren zw. -de zie guren
gorig bn. zie goor
gorre v. 1 oude, versleten merrie, knol: gorre om guil gelijk tegen gelijk • Gents gorre, Fries goarre, Duits Gurre, Gorre • wel ~ °gerzen/°garzen ‘verstarren’
gorren zw. -de 1 rommelen, knorren, snorren, grommen • Duits gurren, gew. Engels gurr, gurl
gors m. 1 gaspeldoorn (Ulex europaeus), een stekelige, licht ontvlambare struik die na brand snel weer groeit, ew. °vurs/°vors • Engels gorse • mog. ~ °gerzen/°garzen ‘uitsteken; verstarren’, dan wel ~ °gorselen/°gorstelen ‘verschroeien’
gorselen zw. -de, gorstelen 1 verschroeien, verbranden, verzengen, uitdrogen • Zaans garstelen, Fries goarselje • mog. ~ °gors ‘gaspeldoorn’
gorstel v. 1 kraakbeen • Engels gristle
gorstelen zw. -de zie gorselen
gospel o. zie goedspel
gosselen zw. -de zie gussen
gouder o. 1 toverlied, bezwering 2 tovenarij • IJslands galdur • ~ °galster ‘toverlied’, °galen1
goudroden bn. 1 met gulden ornamenten versierd • van goud + °roden
goudvinger m. 1 ringvinger
gout m. 1 gesneden mannelijk zwijn • ~ °geld1 ‘onvruchtbaar’, °gelt
gouwen zw. -de zie gooien
gra bn. 1 askleurig • oude nevenvorm van grauw, ~ °grauwen/°gruwen, °graken/°grieken
graad1 m. 1 honger 2 begeerte, gulzigheid, hebzucht • Engels greed • in graag (ouder gradig)
graad2 m. 1 scherpe punt, spitse punt 2 scherpe rand • Westfaals gråd, Duits Grat • ~ °groeien ‘uitsteken’
graafnede v., gravenede 1 gravin • van graaf + °-nede
graan v. 1 kafnaald, ew. °eil, °ein 2 dennennaald, sparrennaald, ew. °bar, °leem 3 borstelig haar, baardhaar, snorhaar: zijn granen opsteken zijn knevels opstrijken 4 graat • Westvlaams granen mv., Duits Granne, Zweeds gran, gew. grän (ontleend als green, in grenen), Noors gran, IJslands grön • ≠ graan ‘koren’ (van Latijn grānum ‘korrel’), ~ °groeien ‘uitsteken’
graat m. 1 gehuil, geween • ~ °graten
grabben zw. -de zie grapen
graft v. 1 gegraven waterloop • Gronings graft • oude, meer oorspr. nevenvorm van gracht, van graven, ~ °grapen/°grappen/°grabben
graken zw. -te, grieken 1 dagen, aanbreken van de dag • hetz. als krieken (verbastering), ~ °graking/°grieking, °grauwen/°gruwen, °gra/grauw
graking v., grieking 1 dageraad, morgenstond, ochtendschemering • van °graken/°grieken
gram bn. gramer of grammer, -st 1 boos, verstoord, toornig, verbolgen, vijandig • Gronings gram, Noors gram, IJslands gramur • ~ grim, °grimmen
gramhugdig bn. 1 geneigd tot vijandigheid • van °gram+ °hugdig
gran bn. granner, -st 1 puntig, scherp 2 nauwkeurig • Oostfries gran, Noors grann, IJslands grannur • ~ °groeien ‘uitsteken’
grand m. 1 grof zand 2 grof meel • Twents grand, Gronings grand, Fries grân o., IJslands grandi • ~ grind, °grinden
granten zw. -te 1 op iets belust zijn • in °granter
granter m. 1 landloper, bedelaar • van °granten
grapen zw. -te, grappen, grabben 1 schrapen 2 vlug pakken, grissen • Gronings groapen, Engels grab, grapple • ~ °grapsen/°graspen, grap, grabbelen, graven, graf, °graft/gracht, greppel, groep ‘stalgoot’, groeve/groef, °grobben, niet ~ grijpen, °grippen (wel erdoor beïnvloed)
grappen zw. -te zie grapen
grapsen zw. -te, graspen 1 vlug pakken, grissen • gew. Duits grapsen, grapschen, Engels grasp, gew. graps, grapse, Noors grapse, grafse • ~ °grapen/°grappen/°grabben
graspen zw. -te zie grapsen
graten st. griet, h. gegraten 1 wenen, huilen 2 rouwen • Noors gråte, IJslands gráta • ~ groeten, °graat
grauwen zw. -de, gruwen 1 dagen, aanbreken van de dag • Antwerps grauwen, Noors gry • ~ °graken/°grieken, °gra/grauw, mog. ~ °guren/°geuren/°goren ‘stralen; kijken’ en/of °groeien ‘uitsteken’
gravenede v. zie graafnede
grede v., gree 1 wijdbeense stand 2 stap • ~ °grijden
gree v. zie grede
greef m. zie greve
gremmen zw. -de 1 boos maken, kwaad maken • ~ grim, gram, °grimmen
grete v. 1 begerigheid, sterk verlangen • ~ gretig
greur m. 1 verschrikking, iets vreselijks 2 angst, grote vrees • ~ °griezen, wel ~ °grouwen/gruwen, °gruizen ‘huiveren’
greve m., greef 1 kreupelhout, struikgewas 2 klein bos • Westfaals graiwe (in Graiwen, ambtelijk Greven), Engels grove, gew. greave, gew. Noors greivlar mv. ‘takken van een gewei’
grevel m., greving 1 das (Meles meles) • Gronings greven, Westfaals griəwel, Oostfaals grêwing, Noors grevling • ~ graven
greving m. zie grevel
grief v. zie grieve
grieken zw. -te zie graken
grieking v. zie graking
griet o. 1 puin, steengruis 2 grof zand 3 strijdperk, krijt • Westvlaams griet, gew. Engels greet, gew. Noors grjot, IJslands grjót • van °grieten ‘vermorzelen, verbrijzelen’, ~ grut, gort
grieten st. groot, h. gegroten 1 vermorzelen, verbrijzelen • ~ °griet, groot, grut, gort, °grom
grieve v., grief 1 kaan, uitgebakken stukje vet • Duits Griebe, Engels greaves mv. • ~ grof
griezen st. groor, h. gegroren 1 bang maken, verschrikken • ~ °greur, wel ~ °grouwen/gruwen, °gruizen ‘huiveren’, niet ~ °grijzen/°grijzelen/griezelen, afgrijzen
grijden st. greed, h. gegreden 1 de benen uiteen zetten, wijdbeens staan 2 een stap zetten, stappen • ~ °grede
grijm m./v., grim 1 vlek, smet 2 roet, zwartsel, smeer 3 zwart gesmeerd gezicht 4 vermomming, mom, masker 5 helm, al dan niet met masker 6 boze geest, kwade geest • Westvlaams grijm, grim, Zaans grim, Twents grim, Gronings grim (in grimd ‘gevlekt’), Engels grime, Deens grime, IJslands gríma • in °grijmen en eigennamen als Grimbert, ≠ grim ‘toorn’, voorlopers zijn uitgeleend aan het Frans en teruggeleend als grimas en grime ‘schmink’, vgl. °mas1/°masser
grijmen zw. -de 1 zwart maken, beroeten 2 knoeien, morsen • Westvlaams grijmen, mog. Drents griemen, Engels grime • van °grijm
grijnen st. green, h. gegrenen 1 flitsen, oplichten 2 snauwen 3 onaangenaam, boosaardig kijken, grijnzen 4 schreeuwen, huilen • Gronings grienen, Zwitsers grīne • ~ grijnzen, °grijzen/°grijzelen/griezelen, mog. ~ gril ‘overmatig licht; fel, wijd open (van ogen)’
grijp m. 1 gier • van grijpen, ~ grip, greep
grijzelen zw. -de zie grijzen
grijzen st. grees, h. gegrezen, grijzelen 1 een lelijk gezicht trekken, van woede, smart of schrik 2 krijsen met een lelijk gezicht 3 huiveren 4 de tanden bloten 5 knarsetanden • Westvlaams grijzelen, krijzelen, Antwerps grijzen, Limburgs grijzen, Gronings griezen, Fries grize, gew. Engels grize, grizzle • hetz. als griezelen (met gew. klinker), in afgrijzen, ~ grijnen, grijnzen, niet ~ °griezen
grim m. grimmen zie grijm
grimmen st. grom, h. gegrommen 1 woeden, tieren, razen • ~ grim, °gram, °gremmen, °grimzen, grommen, °grommel ‘donder; onweer’
grimzen zw. -de 1 woedend zijn, toornen, woeden, razen, wreed optreden • van grim, ~ °grimmen
grind1 m. 1 schurft • Zwitsers Grind • mog. ~ °grinden
grind2 v. 1 omheining, hek • Noors grind, IJslands grind • ~ grendel
grinden st. grond, h. gegronden 1 knarsen, malen, verbrijzelen, vermorzelen • Engels grind • ~ °grand, grind, mog. ~ °grind1
grippen zw. -te 1 pakken, vastpakken, vasthouden • Engels grip • ~ grijpen
gro m. zie grode
grobbelen zw. -de zie grobben
grobben zw. -de, grobbelen 1 schrapen, bijeengrijpen 2 wroeten 3 boenen • Westvlaams grobbelen, Zeeuws grobben, Utrechts grobbelen, Fries grobje, grobbelje, Engels grub, gew. grob, grobble • ~ °grapen/°grappen/°grabben, graven
grode m., gro 1 boezem, borst 2 schoot
groe v. zie groede
groede v., groe 1 ontspruiting, ontkieming 2 groenheid, frisheid 3 groei, wasdom 4 groen buitendijks land, begraasde aanwas • Fries groede, IJslands gróði m., gróður m. • hetz. als Groede (Zeeland), Groet (ouder Groede, Noord-Holland), van °groeien
groeien st. grieuw, h., is gegroeien 1 uitsteken, opsteken, overeind staan: gras grieuw alom 2 ontspruiten, ontkiemen: te lente groeien boom en kruid 3 groen, fris, levenskrachtig zijn • hetz. als groeien ‘groter worden’ (oneig.), ~ °groede/°groe, groen, gras, groeze/groes, graat, °graad2 ‘scherpe punt’, °gran ‘puntig’, °graan ‘kafnaald; dennennaald; baardhaar’, °gerzen/°garzen ‘uitsteken’, mog. ~ °grauwen/°gruwen ‘dagen’
grom o. grommen, grum 1 stofje, vuiltje 2 stof, vuil 3 neerslag, bezinksel, droesem 4 kroost, kinderen, kind: met grom zwanger • Drents grom, grum, Gronings grom, Fries grom, gew. Zweeds gromm, gorm • hetz. als grom ‘visingewanden’, in °grommen ‘zachtjes sneeuwen’, °grommig ‘groezelig’, °grummel ‘kruimel; stofdeeltje’, ~ °grieten ‘vermorzelen’, grut ‘gebroken graan; kroost’
grommel m. 1 donder 2 onweer • Gronings grommel, Drents grommel • ≠ gerommel, in °grommelen, ~ °grimmen ‘woeden, tieren, razen’, grommen
grommelen zw. -de 1 donderen 2 onweren • Gronings grommeln, Drents grommeln, Westfaals grummeln • van °grommel
grommelig bn. zie grommig
grommen zw. -de 1 zachtjes sneeuwen • Drents grommen • van °grom
grommig bn., grommelig 1 groezelig, smerig 2 wazig, troebel 3 onweerachtig, dreigend, vuil • Gronings grommeg, Drents grummelig, grommelig, Westfaals grummelig, Fries grommich, grommelich, gew. Engels grumly, Zweeds grumlig • van °grom, met invloed van °grommel ‘donder; onweer’
groop m. 1 pot 2 ketel
grouwen zw. -de 1 huiveren • Zeeuws grauweren, Fries grouwe, grouje, Duits grauen • oude nevenvorm van gruwen, ~ °gruizen, wel ~ °griezen ‘verschrikken’, °greur
gruizen zw. -de 1 huiveren • Twents groezen, groezeln, Oostfries grûsen, Duits grausen, gew. Engels growze ‘rillen’ • ~ °grouwen/gruwen, wel ~ °griezen ‘verschrikken’, °greur
grum o. grummen zie grom
grummel o., grummetje 1 kruimel 2 stofdeeltje 3 beetje • gew. Engels grummel • van °grom/°grum
grummetje o. zie grummel
gruntelen zw. -de zie grunten
grunten zw. -te, gruntelen 1 knorren 2 grommen • Engels grunt, Duits grunzen
gruwen zw. -de zie grauwen
guf bn. 1 scheutig, vrijgevig 2 kwistig, weelderig, overdadig 3 gulzig • ~ °guiven/°gieven
guien1 zw. -de 1 roepen, aanroepen 2 huilen, gieren, fluiten, met name van de wind • Zaans guien • ~ °gooien/°gouwen ‘schreeuwen, roepen’, °gode ‘geroep’, guiten ‘kraaien (van genot); drenzen; huilen van de wind’, °guis ‘spot’, °guilen ‘huilen’, mog. ~ god (dan eig. ‘het aangeroepene’), °geude/°geu ‘priester’
guien2 zw. -de 1 gieten 2 stromen, gulpen • Drents guien • ~ gieten, °guiven/°gieven, °guizen
guig m., guiger 1 iemand die (of iets dat) zich verbergt, heimelijk doet, misleidt of gekheid maakt • verouderd Deens gyg, gyger, Noors gygr, jyvr, gjøger v., IJslands gýgur v. • ~ °guigen
guigen st. goog, h. gegogen 1 heimelijk doen, zich verbergen, zich verschuilen 2 misleiden, voor de gek houden 3 gekheid maken, spotten • ~ °guig/°guiger, guichelen, goochelen, °gook ‘koekoek’ (eig. ‘bedrieger’), °goken ‘misleiden, voor de gek houden’
guiger m. zie guig
guilen zw. -de 1 huilen, janken, schreeuwen, roepen • Drents goelen, gew. Engels gowl, goul, gool • ~ °guien1 ‘roepen; huilen’, mog. ~ guil ‘knol’ (vroeger o.a. ook ‘hengst’, vgl. °wreen ‘hengst’ bij °wrijnen ‘huilen’)
guis m. 1 hoon, spot 2 opgetrokken neus, minachtend gezicht • ~ verguizen ‘beschimpen’, °guien1 ‘roepen; huilen’
guiven st. goof, h., is gegoven, gieven 1 stromen, vloeien • Noors guve, gjuve • ~ °guf, °gof, °gobben, °guien2 ‘gieten’
guizen st. goos, h., is gegozen, giezen 1 gutsen, stromen 2 hoorbaar stromen 3 regenen • Gronings goezen, gew. Engels gowze, IJslands gjósa • ~ °gussen, °guien2 ‘gieten’, mog. ~ gul
gunde v. zie gond1
gunner m. 1 iemand die een ander gunstig gezind is of begunstigt 2 vriend, makker, maat • van gunnen
gur v. gurren 1 klein meisje • Gelders-Overijssels gör, Oostfaals gör, Engels girl (mog. ontleend aan het Nederduits), gew. Zweeds gorre, gurre m. ‘jongen’ • mog. ~ groeien
guren zw. -de, geuren, goren 1 stralen, pronken 2 kijken, staren • Noordbrabants geure, Drents geuren • mog. hetz. als guren/geuren ‘lekken, vallen, van koren e.d.’ (mits eig. ‘stralen’), mog. ~ °gra/grauw, °grauwen/°gruwen ‘dagen’
gusselen zw. -de zie gussen
gussen zw. -te, gusselen, gosselen 1 gutsen, stromen • Westvlaams gusselen • ~ °guizen
guwen zw. -de 1 gapen, geeuwen 2 aangapen, hunkerend kijken 3 staren • Westvlaams guwen, Fries gouwe • ~ geeuwen, °gijnen ‘gapen’
